Do korzystania ze świadczeń publicznej służby zdrowia ma prawo mąż czy żona osoby ubezpieczonej, ale nie konkubent. Jeśli z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym są rodzice lub dziadkowie, również oni mogą leczyć się bezpłatnie na jego konto. Należy wyraźnie podkreślić, że ma on obowiązek zgłosić do NFZ członków rodziny, którzy nie mają innego tytułu do ubezpieczenia.
Poza ubezpieczonymi i członkami ich rodzin z usług publicznej służby zdrowia korzystają też osoby nieubezpieczone, ale będące obywatelami polskimi i mieszkające w Polsce. Jest to każda kobieta w okresie ciąży i połogu, dzieci i młodzież do 18. roku życia (które nie są członkami rodziny osoby ubezpieczonej) oraz osoby spełniające kryterium dochodowe do otrzymania wsparcia z pomocy społecznej.
Przypomnijmy, że konstytucja gwarantuje obywatelom prawo do ochrony zdrowia, nie każdy jednak jest uprawniony do korzystania z usług publicznych szpitali, przychodni czy karetek pogotowia opłacanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Ustawa o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych precyzuje, że przede wszystkim prawo do leczenia mają osoby ubezpieczone obowiązkowo i dobrowolnie.
Do pierwszej grupy zaliczają się pracownicy, zleceniobiorcy, emeryci, renciści, osoby prowadzące pozarolniczą działalność czy bezrobotni zarejestrowani w urzędzie pracy. Dobrowolnie ubezpieczyć zdrowotnie mogą się osoby niepodlegające obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu, a są to np. pracownicy przebywający na urlopie bezpłatnym.
Ze świadczeń publicznej służby zdrowia korzystają także członkowie rodziny osoby ubezpieczonej. Chodzi o dzieci własne i przysposobione, ale także o wnuki oraz dzieci obce, dla których ubezpieczony jest rodziną zastępczą.
