Zbrodnia reżimu Asada. Potajemnie przeniesiono masowy grób, by ukryć ciała ofiar wojny w Syrii

Jak ustaliła agencja Reutera, operacja, w której udział brało wojsko Asada, trwała dwa lata i polegała na przewiezieniu tysięcy ciał z jednego z największych znanych masowych grobów w Syrii do tajnego miejsca w okolicach miasta Ad-Dumajr. 

Aby ustalić lokalizację nowego miejsca pochówku i przebieg operacji, agencja Reutera rozmawiała z 13 osobami posiadającymi bezpośrednią wiedzę o przeprowadzonej operacji, przeanalizowała dokumenty przygotowane przez urzędników biorących udział w przedsięwzięciu oraz setki zdjęć satelitarnych obu lokalizacji wykonanych na przestrzeni kilku lat.

Dlaczego reżim Asada przenosił ciała ofiar? Cel: ukryć dowody zbrodni

Akcja przenoszenia ciał z Al-Kutajfy do nowego, ukrytego miejsca oddalonego o kilkadziesiąt kilometrów nosiła kryptonim „Operacja Przesuwanie Ziemi” i trwała od 2019 do 2021 r.. Według świadków jej celem było ukrycie dowodów zbrodni reżimu i poprawa wizerunku Asada na arenie międzynarodowej. We wtorek ustalenia śledztwa przekazano rządowi prezydenta Ahmada asz-Szary. 

Według ustaleń Reutersa, nowy grób w rejonie Ad-Dumajr to jedno z największych miejsc pochówku ofiar wojny domowej w Syrii. Składa się z co najmniej 34 rowów o łącznej długości ok. 2 kilometrów. Relacje świadków i rozmiary miejsca wskazują, że mogą tam spoczywać dziesiątki tysięcy osób.

Rząd Asada rozpoczął pochówki w Al-Kutajfie około 2012 r., we wczesnej fazie wojny. W masowym grobie znajdowały się ciała żołnierzy oraz więźniów, którzy zmarli w więzieniach i szpitalach wojskowych dyktatora – relacjonowali świadkowie.

Czytaj więcej

Komentarze

Jerzy Haszczyński: Koniec Baszara Asada, wielkiego zbrodniarza. Czego początek?

Szybki upadek syryjskiego dyktatora, który jeszcze kilkanaście dni temu wydawał się nienaruszalny...

O istnieniu grobu po raz pierwszy poinformował w 2014 r. syryjski działacz praw człowieka, który przekazał lokalnym mediom zdjęcia wskazujące jego przybliżoną lokalizację na obrzeżach Damaszku. Dokładne położenie miejsca wyszło na jaw kilka lat później – w zeznaniach sądowych i innych publikacjach medialnych.

Od lutego 2019 do kwietnia 2021 r., niemal każdej nocy, od czterech do ośmiu ciężarówek wypełnionych ziemią i ludzkimi szczątkami pokonywało trasę z Al-Kutajfy do pustynnego terenu w okolicach Ad-Dumajr – opowiadali świadkowie zaangażowani w operację. Agencja Reutera nie potwierdziła, czy na miejsce trafiały też ciała z innych lokalizacji, ani nie znalazła dokumentów, które bezpośrednio odnosiłyby się do „Operacji Przesuwanie Ziemi” lub masowych grobów.

Wszyscy uczestnicy wspominali niezapomniany fetor – w tym kierowcy ciężarówek, mechanicy, operator spycharki oraz były oficer elitarnej gwardii Asada, który brał udział w operacji od samego początku.

Foto: REUTERS/Khalil Ashawi

 Po obaleniu dyktatury pod koniec ubiegłego r. Asad i wielu jego współpracowników uciekli z kraju. Były prezydent znalazł schronienie w Rosji.

Jak przekazał były oficer Gwardii Republikańskiej, pomysł przeniesienia tysięcy ciał narodził się pod koniec 2018 r., gdy Asad był bliski zwycięstwa w wojnie domowej i liczył na przywrócenie relacji zagranicznych po latach sankcji i oskarżeń o brutalność. Dwóch kierowców i wspomniany oficer przekazali, że dowódcy wojskowi wyraźnie mówili, iż celem operacji było oczyszczenie terenu masowego grobu i ukrycie dowodów egzekucji.

Po upadku Asada. Tysiące rodzin wciąż szukają zaginionych

Według syryjskich organizacji praw człowieka ponad 160 tysięcy osób zniknęło i prawdopodobnie spoczywa w dziesiątkach masowych grobów w całym kraju. Odkopanie i analiza DNA mogłyby pomóc w ustaleniu ich tożsamości i zamknięciu jednej z najboleśniejszych kart wojny. Jednak przy braku zasobów nawet znane masowe groby w Syrii pozostają w dużej mierze niechronione. Nowe władze, które obaliły Asada w grudniu, nie ujawniły żadnej dokumentacji dotyczącej pochowanych, mimo apeli rodzin zaginionych.

Minister ds. sytuacji nadzwyczajnych i zarządzania kryzysowego Syrii, Raed al-Saleh, przyznał, że ogromna liczba ofiar i potrzeba odbudowy systemu sprawiedliwości utrudniają działania. Nowo utworzona Krajowa Komisja ds. Osób Zaginionych zapowiedziała utworzenie banku DNA oraz cyfrowej platformy dla rodzin zaginionych. Władze podkreślają też pilną potrzebę szkolenia specjalistów w zakresie medycyny sądowej i badań genetycznych.

Foto: REUTERS/Khalil Ashawi

– To otwarta rana, dopóki matki czekają, by znaleźć groby swoich synów, żony – swoich mężów, a dzieci – swoich ojców – powiedział al-Saleh w rozmowie z portalem al-Watan pod koniec sierpnia.