System Orbána bankrutuje. Węgrzy biednieją w oczach

Viktor Orban sięga do sprawdzonych metod, tylko tym razem na jeszcze większą skalę.

– Parlament właśnie przyjął ustawę, która znosi limit wydatków na kampanię wyborczą. Cały aparat państwa będzie zaprzągnięty do zwycięstwa Fideszu. Skala propagandy przypomina nalot dywanowy. Jej celem jest przedstawić kandydatów opozycji jako dyletantów bez doświadczenia politycznego, w których ręce nie można powierzyć losu kraju – mówi „Rzeczpospolitej” Daniel Mikecz, ekspert niezależnego instytutu Republikon w Budapeszcie. – Rząd zaciągnął też w Chinach pożyczki na subwencje dla wybranych grup społecznych, które do tej pory stanowiły filary wsparcia dla Fideszu. Emeryci mają na przykład otrzymać podwyżkę świadczeń o odpowiednik 80 euro miesięcznie – dodaje. 

Czytaj więcej

Komentarze

Bogusław Chrabota: Budapeszt bez polskiego ambasadora. Opcja atomowa, ale konieczna

Warszawa nie miała innego wyjścia. Decyzja MSZ tylko domyka temat. Sebastian Kęciek roli ambasado...

Po raz pierwszy od powrotu Orbana do władzy w 2010 roku tym razem może on przegrać z opozycją. Przed kwietniowymi wyborami jego ugrupowanie pozostaje w sondażach średnio o osiem punktów procentowych za Tiszą, nową partią stworzoną przez Petera Magyara, byłego męża dawnej minister sprawiedliwości Judit Varga. O ile Fidesz może liczyć na 36,6 proc. głosów, to jego rywal na 45,9 proc. 

Ani Rosja, ani Chiny nie przyczyniają się do poprawy koniunktury na Węgrzech

Ten sukces po części należy tłumaczyć tym, że do tej pory rozbita opozycja teraz w przytłaczającej większości zjednoczyła się pod przywództwem lidera Magyara. Ten ostatni nie wywodzi się też z węgierskiej lewicy, która nie potrafiła zapobiec głębokiemu kryzysowi finansowemu nad Dunajem przed kilkunastu laty i od tego czasu zachowała ogromny elektorat negatywny.

Ale sukces Magyara to też wynik załamania modelu gospodarczego zbudowanego przez Orbana. Jak podaje Komisja Europejska, w tym roku kraj powinien rozwijać się w tempie ledwie 0,8 proc., cztery razy wolniej, niż Polska. MFW szacuje z kolei, że dochód na mieszkańca na Węgrzech przy uwzględnieniu realnej mocy nabywczej walut narodowych wynosi już tylko 48,6 tys. dol., mniej nie tylko niż w Rumunii (49,2 tys. dol.), ale i prowadzącej od lat wojnę Rosji (49,3 tys. dol.). Zadłużony po uszy (75 proc. PKB) kraj musi przeznaczać aż 5 proc. PKB na obsługę długu. To najwyższy wskaźnik w UE. Tak się dzieje, bo rentowność 10-letnich węgierskich obligacji wynosi aż 7 proc.: tyle domagają się inwestorzy za ryzyko zakupu instrumentów dłużnych Węgier. 

Czytaj więcej

Polityka

Péter Magyar: Warszawa w Budapeszcie? Chcemy robić to po swojemu

Viktor Orbán nie zabije mnie. Wie, że to by wywołało rewolucję – uważa nowy lider węgierskiej opo...

Bo też wiele źródeł wzrostu, na jakie postawił Orban, nie sprawdziło się. Choć utrzymywał z Putinem dobre relacje, krwawy dyktator nie dostarcza mu ropy i gazu po niższych cenach. Także Donald Trump, który w trakcie kampanii wyborczej wynosił węgierskiego premiera pod niebiosa, po powrocie do Białego Domu nie wsparł go w żaden konkretny sposób. Sposobem na osiągnięcie wzrostu miało być ściągnięcie fabryk baterii z Chin i Korei Południowej. Tyle że niemieckie koncerny motoryzacyjne nie chcą ich kupować. Same mają poważne problemy ze sprzedażą.

Na załamanie popularności Fideszu wpływa też najwyższa inflacja w Unii, jaką Węgry przeżyły w ostatnich latach. W szczytowym momencie kilkanaście miesięcy temu ceny rosły w ujęciu rocznym w tempie 25 proc.

– Dziś chleb czy ser są tak drogie, że muszę dwa razy się zastanowić, czy mnie na nie stać – mówi „Rz” proszący o zachowanie anonimowości naukowiec z Budapesztu.

W tej sytuacji Węgrzy nie są już gotowi pogodzić się z systemem korupcyjnym, jaki zbudował Orban. Jednym z jego symboli stał się zięć premiera István Tiborcz, który wszedł do grona 10 najbogatszych oligarchów kraju. Innym Lőrinc Mészáros, znajomy Orbana z jego rodzinnej wioski Felcsut.

– Jak możemy akceptować nasze coraz niższe dochody, jeśli dowiadujemy się, że z banku centralnego zniknął gdzieś miliard dolarów? – pyta wspomniany naukowiec odnosząc się do niedawno zwolnionego prezesa tej instytucji i kolejnego sojusznika Orbana Györgya Matolcsyego. 

Czy w razie porażki w wyborach parlamentarnych w kwietniu Orban odda władzę?

Orban zdobył dużą popularność, gdy po powtórnym dojściu do władzy w 2010 roku sięgnął do prostych rezerw, aby najpierw spłacić pożyczkę od MFW (25 mld dol.), a potem pompować pensje, byle oprzeć wzrost gospodarczy na coraz większej konsumpcji. Państwo przejęło więc prywatne fundusze emerytalne i opodatkowało zagraniczne banki. Przeforsowało też niekorzystne dla zagranicznych instytucji finansowych przeliczenie kredytów we frankach szwajcarskich na forinty. Teraz jednak Węgier nie stać już na dalsze zadłużenie się i pompowanie pieniędzy w sztuczny rozwój.

– Ogromnym problemem dla Węgier jest to, że Komisja Europejska blokuje wypłatę 18 mld euro z powodu łamania zasad rządów prawa. Okazało się, że chińskie czy rosyjskie pieniądze nie mogą zastąpić tych europejskich. Bo fundusze unijne przyczyniają się do rozwoju całego społeczeństwa. A te z Pekinu czy Moskwy, jeśli w ogóle się pojawiają, mnożą dochody oligarchów – tłumaczy Daniel Mikecz. 

Czytaj więcej

Plus Minus

Kiedy upadnie władza Viktora Orbána? Péter Magyar namiesza w węgierskiej polityce

Lider antyrządowego obozu Péter Magyar odnosi polityczne sukcesy, o jakich węgierska opozycja prz...

Magyar na tej właśnie frustracji oparł swój program polityczny. Nie tylko zapowiada walkę ze wszechobecną korupcją Orbana, ale wskazuje też na dramatyczny stan edukacji czy służby zdrowia – tych pozycji budżetowych, które były zaniedbywane przez węgierski reżim, bo nie przekładały się na natychmiastowe efekty. 

Rodzi się jednak pytanie, czy w razie porażki Fidesz odda władzę, czy też wbrew werdyktom urn będzie starał się ją utrzymać. Premier i jego sojusznicy mają bardzo wiele do stracenia: opozycja zapowiada rozliczenie ich z rozkradania państwa, łącznie z możliwymi wyrokami więzienia.