Fundusz dla Śląska czy polityczna synekura. Kontrowersje wokół śląskiej spółki

Zarzuty wobec rządowego projektu ustawy o Funduszu Transformacji Śląska – rozbudowany zarząd i rada nadzorcza, zbyt małe środki na pomoc dla regionu i pomijanie samorządowców i przedsiębiorców ze Śląska. Projekt krytykuje opozycja, propozycje rządu próbuje zmienić Senat. Ale Sejm, w którym większość mają posłowie obozu rządzącego, poprawek raczej nie przyjmie.

– Ustawa w Sejmie przeszła i prace nad nią zostały zakończone, z drobnymi poprawkami, bo to bardzo dobry projekt. Ministerstwo Rozwoju, które za niego odpowiadało, było w kontakcie ze stroną społeczną, więc był to projekt wypracowany i zaakceptowany przez sygnatariuszy „Umowy społecznej” – tłumaczy w rozmowie z „Rzeczpospolitą” poseł Andrzej Gawron, sprawozdawca ustawy (PiS).

Kazimierz Karolczak, szef Śląsko-Dąbrowskiej Metropolii, która skupia 42 gminy w regionie, ma inne zdanie: – Szanuję i doceniam związkowców górniczych, jednak to nie oni powinni być akuszerem transformacji całego Śląska. Uważam, że jest to projekt polityczny, robiony obok tych, którzy najlepiej wiedzieliby, jak wydać te środki.

Powołanie Funduszu Transformacji Śląska to jeden z kluczowych zapisów wspomnianej „Umowy społecznej”, podpisanej z górniczymi związkami w maju 2021 r. przez wicepremiera Jacka Sasina. Górnicy zgodzili się na wieloletnie wygaszanie kopalń w zamian za m.in. odprawy, powołanie funduszu, który pomoże przeprowadzić proces transformacji terenów pogórniczych i poprzemysłowych na Śląsku.

Projekt powstawał w rządzie blisko półtora roku. Fundusz Transformacji Śląska będzie spółką akcyjną utworzoną przez Agencję Rozwoju Przemysłu SA i w formie będzie przypominał działanie Polskiego Funduszu Rozwoju, a więc będzie udzielać wsparcia finansowego np. poprzez obejmowanie lub nabywanie udziałów czy akcji, wypuszczanie obligacji, udzielanie pożyczek, gwarancji oraz dotacji bezzwrotnych.

Kontrowersje wywołała propozycja rządu, by zarząd Funduszu Transformacji Śląska składał z minimum trzech, a maksimum pięciu członków oraz rozbudowanej, 11-osobowej rady nadzorczej, w tym siedmiu przedstawicieli ministerstw (nawet kultury czy środowiska), którzy wybiorą prezesa i zarząd, co zdaniem opozycji „scentralizuje” i „urządowi” fundusz. Senat zaproponował, by zarząd był tylko trzyosobowy, a w nadzorze znaleźli się przedstawiciele sejmiku, pracodawców i związków, i stowarzyszeń gmin śląskich, w tym górniczych. A także, by siedzibą funduszu był Bytom, a nie Katowice. Rząd na to również się nie zgodził.

Czytaj więcej

Polityka

PiS otrząsnęło się już po stracie Śląska

Musimy zbudować miks energetyczny, który da gwarancje Polsce – mówi Jarosław Makowski, radny Katowic, szef Instytutu Obywatelskiego – think tanku Platformy Obywatelskiej.

– Tak szeroka reprezentacja ministerstw jest uzasadniona, bo fundusz będzie transformował wiele dziedzin życia, nie tylko dotował przedsiębiorców. Merytoryczni urzędnicy w radzie nadzorczej będą mogli szybko reagować na propozycje – tłumaczy poseł Gawron.

Karolczak: – Środki funduszu zje niepotrzebna, rozbudowana struktura. Trudno nie widzieć w tym politycznych synekur. PFR o zasięgu ogólnopolskim ma czterech członków zarządu i sześcioosobową radę nadzorczą.

Zdaniem Mariusza Wołosza, prezydenta Bytomia, siedziba funduszu w tym mieście „miałaby wymiar symboliczny”. – Bytom to jedno z tych miast, które najbardziej ucierpiały na skutek procesów transformacji energetycznej, ale też jesteśmy liderem, jeśli chodzi o przygotowanie miasta do procesu transformacji – podkreśla.