Język polski mniej prestiżowy

„Badania empiryczne wykazały obniżanie się statusu polszczyzny jako tworzywa tekstów naukowych w większości dyscyplin” – to jedno ze zdań podsumowujących najnowsze sprawozdanie o stanie ochrony języka polskiego, przygotowane przez Radę Języka Polskiego. Dotyczy statusu języka polskiego w nauce.

Kluczowe tematy

Rada, umocowana ustawowo instytucja opiniodawczo-doradcza w sprawach używania języka polskiego, przedstawia takie sprawozdania co dwa lata. Każde omawia ważne jej zdaniem zagadnienia z punktu widzenia polszczyzny.

Czytaj więcej

Opinie polityczno - społeczne

Mariusz Cieślik: Czytać paski

Każdy, kto widział skecz Neo-Nówki, wie, że chociaż aktorów na scenie jest trzech, to skecz ma jednego bohatera.

Np. sprawozdanie ogłoszone w 2015 roku dotyczyło tekstów w obrocie konsumenckim, czyli m.in. ulotek, instrukcji obsługi i różnego rodzaju umów. Najbardziej alarmujące wnioski dotyczyły umów podsuwanych przez operatorów telekomunikacyjnych. Zdaniem rady niektóre zdania mają ponad sto wyrazów, a do ich zrozumienia potrzeba doktoratu.

Z kolei w 2019 roku rada przyjrzała się paskom informacyjnym z „Wiadomości” TVP. Jej zdaniem 75 proc. spośród ponad 300 nie pełniło funkcji informacyjnej, tylko perswazyjną, kreacyjną i ekspresywną.

Dlaczego tym razem wybór padł na język nauki? „Kwestia obecności (lub jej braku) języka ojczystego w tekstach naukowych jest istotna z kilku powodów” – informuje we wstępie przewodnicząca RJP prof. Katarzyna Kłosińska. Jej zdaniem używanie polszczyzny przez naukowców podnosi jej prestiż, pomaga w rozwoju języka, a także służy samej nauce, bo pomaga w dostępie do jej osiągnięć.

Jak wynika ze sprawozdania, z używaniem polszczyzny przez naukowców jest jednak coraz większy problem. Autorzy opracowania dokonali m.in. analizy 188 czasopism specjalistycznych, materiałów z 280 konferencji naukowych i przeprowadzili badanie ankietowe wśród 207 przedstawicieli wszystkich dziedzin nauki i sztuki z kilku ośrodków w Polsce. Ich zdaniem analiza zdaje się „potwierdzać obserwowaną od kilkunastu lat tendencję do uznawania języka angielskiego za globalny język nauki”.

Piszą, że język angielski dominuje już m.in. w obrębie nauk inżynieryjno-technicznych, ścisłych i przyrodniczych, a mniej silnie odznacza się w publikacjach z nauk humanistycznych i społecznych.

Zalecenia w próżnię

„Badania empiryczne wykazały obniżanie się statusu polszczyzny jako tworzywa tekstów naukowych większości dyscyplin” – piszą badacze, w związku z czym przedstawiają kilka zaleceń.

Ich zdaniem podstawowym językiem w publikacjach dotyczących polskiej historii i kultury powinna być polszczyzna, w związku z czym należy zmienić tzw. mechanizm ewaluacyjny, kładący nacisk na umiędzynarodowienie działalności naukowej.

Twierdzą też, że do publikacji anglojęzycznych w innych dziedzinach należy dodawać streszczenia i słowa klucze w języku polskim. „Przemyślenia wymaga problem języka tytułów czasopism” – dodają badacze, zauważając, że coraz częściej zmienia się tytuły na obcojęzyczne, choć czasami zawartość czasopism jest wyłącznie po polsku.