Rok w edukacji: 6-latki w przedszkolach, zapowiedź likwidacji gimnazjów

Przygotowywane przez resort edukacji zmiany w strukturze szkół były jednym z głównych powodów złożenia przez PO wniosku o wotum nieufności wobec minister; Sejm odrzucił je 4 listopada. Projekty ustaw wprowadzających reformę oświaty wpłynęły do Sejmu w poniedziałek.

Temat sześciolatków w szkole był obecny w kampanii wyborczej, wrócił też po wygranych przez PiS wyborach parlamentarnych. Premier Beata Szydło w expose zapowiedziała, że rodzice będą mieli prawo wyboru, w jakim wieku ich dzieci pójdą do szkoły. Zapowiedziała też powrót do 8-letniej szkoły podstawowej i 4-letniego liceum oraz likwidację tzw. godzin karcianych.

W grudniu Sejm uchwalił nowelę ustawy o systemie oświaty i przesunął terminy rozpoczęcia obowiązkowej nauki o rok, zamiast sześciolatków obowiązkowo do szkoły chodzić mają dopiero siedmiolatki, a obowiązkowo do przedszkoli nie pięciolatki, tylko dzieci o rok starsze. Jednocześnie rodzicom przyznano prawo posłania dziecka wcześniej do szkoły, jeśli miało ono roczne przygotowanie przedszkolne; jeśli nie - wymagana jest pozytywna opinia poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Nowelizacja umożliwiła również rodzicom 6-letnich pierwszaków ponowne zapisanie ich do I klasy. Decyzję musieli podjąć do końca marca 2016 r. Prawo do powtórzenia roku, na wniosek rodziców, otrzymały również dzieci urodzone w pierwszej połowie 2008 r., uczące się wówczas w II klasie.

MEN podaje, powołując się na dane szacunkowe, że zgodnie z wolą rodziców obecnego rocznika sześciolatków (liczącego 414 tys. dzieci) 82 proc. z nich zostało w tym roku szkolnym w przedszkolach, a 18 proc. (74 tys. dzieci) poszło do szkół. Jednocześnie do pierwszych klas poszło 91 tys. dzieci 7-letnich, które nie rozpoczęły nauki rok wcześniej jako sześciolatki, oraz 45 tys. dzieci siedmioletnich, które rozpoczęły naukę rok wcześniej jako sześciolatki, ale na wniosek rodziców zostały ponownie zapisane do pierwszej klasy. Łącznie według ministerstwa w pierwszych klasach uczy się około 210 tys. dzieci.

Już podczas prac nad projektem noweli znoszącej obowiązek szkolny dla sześciolatków minister edukacji Anna Zalewska zapowiadała, że do "zerówek" wróci nauka czytania, pisania i liczenia. W czerwcu podpisała zmienioną podstawę programową wychowania przedszkolnego, zgodnie z którą sześciolatki w przedszkolach uczą się czytać i przygotowują do nauki pisania.

Minister edukacji otrzymała prawo powoływania i odwoływania kuratorów oraz wicekuratorów oświaty, co umożliwiła jej grudniowa nowela ustawy oświatowej. Zimą odwołano więc wszystkich kuratorów i na drodze konkursów wyłoniono i powołano nowych. Nowela przywróciła też kuratorom prawo weta wobec decyzji samorządów o likwidacji szkół. Kilku kuratorów wykorzystało już to uprawnienie, negatywnie opiniując uchwały intencyjne samorządów.

W grudniu uchwalono też ustawę o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji - porządkującą system, w którym funkcjonują obok siebie kwalifikacje nadawane przez szkoły i uczelnie oraz przez firmy szkoleniowe i instytucje branżowe, a także zapewnienie jakości kształcenia oraz wiarygodności dokumentów potwierdzających kwalifikacje. Mają powstać dwa instrumenty integrujące polski system kwalifikacji: Polską Ramę Kwalifikacji oraz Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji.

W marcu Sejm uchwalił zaś kolejną nowelizację ustawy o systemie oświaty znoszącą od 1 września 2016 r. tzw. godziny karciane (nazwa zwyczajowa podchodziła od nazwy ustawy Karta Nauczyciela) - to czas, jaki nauczyciele nieodpłatnie poświęcali na zajęcia pozalekcyjne. W zależności od typu szkoły była to jedna lub dwie godziny lekcyjne w tygodniu.

W tej samej nowelizacji zlikwidowano też obowiązkowy sprawdzian dla szóstoklasistów; szóstoklasiści, którzy pisali go wiosną, byli ostatnim rocznikiem, który do niego przystąpił. Wprowadzono też zmiany dotyczące innych egzaminów zewnętrznych. I tak maturzyści, którzy wiosną 2017 r. będą zdawać pisemne egzaminy maturalne, będą mogli odwołać się od ich wyników do Kolegium Arbitrażu Egzaminacyjnego. Analogiczne prawo będą mieć też osoby przystępujące do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie, jeśli chodzi o wynik z części pisemnej egzaminu.

Maturzyści, uczniowie zdający egzamin gimnazjalny oraz osoby przystępujące egzaminu potwierdzającego kwalifikacje mogą też wykonać fotografię swojej ocenionej pracy egzaminacyjnej podczas dokonywania wglądu do niej.

Minister edukacji, która w lutym zainaugurowała ogólnopolską debatę oświatową pod hasłem: "Uczeń-rodzic-nauczyciel. Dobra zmiana", opowiedziała się za wydłużeniem nauki w liceach do czterech lat. Jednocześnie zaznaczyła, że to właśnie w wyniku debaty ma zostać wypracowana struktura systemu oświaty w Polsce.

Podsumowując debatę 27 czerwca na konferencji w Toruniu, Zalewska podała, że w miejsce obecnie istniejących szkół mają zostać wprowadzone: 8-letnia szkoła podstawowa, 4-letnie liceum i 5-letnie technikum oraz dwustopniowe szkoły branżowe; gimnazja mają zostać zlikwidowane.

Taka struktura szkół znalazła się w projektach ustaw: Prawo Oświatowe i Przepisy wprowadzające Prawo Oświatowe. W połowie września projekty trafiły do uzgodnień międzyresortowych i konsultacji publicznych. 8 listopada przyjął je rząd, następnie wpłynęły one do Sejmu. Obecnie czekają na rozpatrzenie.

Przeciwko zmianom protestuje Związek Nauczycielstwa Polskiego; akcja odbywa się pod hasłem "Nie dla chaosu w szkole". Na 19 listopada zapowiadana jest manifestacja, a na dzień, gdy ustawami zajmie się parlament - pikieta przed Sejmem. ZNP chce wycofania projektów ustaw; planowane zmiany zdaniem związku grożą pogorszeniem jakości edukacji i są wymierzone przeciwko uczniom i nauczycielom.

Zgodnie z projektami, zmiany miałyby rozpocząć się od roku szkolnego 2017/2018. Wówczas uczniowie kończący w roku szkolnym 2016/2017 klasę VI szkoły podstawowej staną się uczniami VII klasy szkoły podstawowej. Rozpocznie się tym samym stopniowe wygaszanie gimnazjów, nie będzie prowadzona rekrutacja do gimnazjum.

W roku szkolnym 2018/2019 ostatni rocznik dzieci klas III ukończy gimnazjum. Z dniem 1 września 2019 r. w ustroju szkolnym nie będą funkcjonować gimnazja.

Decyzja co do formy i czasu przekształcenia gimnazjum albo jego włączenia do innej szkoły należeć będzie do kompetencji samorządu prowadzącego gimnazjum, osoby prawnej lub osoby fizycznej prowadzącej dotychczasowe publiczne lub niepubliczne gimnazjum.

Wprowadzenie branżowej szkoły I stopnia w miejsce zasadniczej szkoły zawodowej, planowane jest od 1 września 2017 r. Wprowadzenie branżowej szkoły II stopnia dla absolwentów branżowej szkoły I stopnia rozpocznie się od roku szkolnego 2020/2021.

Zmiany w liceach ogólnokształcących i technikach zapoczątkowane mają być od roku szkolnego 2019/2020, a zakończyć się w roku szkolnym 2023/2024.

Na zakończenie 8-letniej szkoły podstawowej uczniowie pisać będą egzamin ósmoklasisty. Będzie on obejmował trzy przedmioty obowiązkowe dla wszystkich uczniów: polski, matematykę i język obcy oraz egzamin z jeszcze jednego przedmiotu do wyboru spośród: biologii, chemii, fizyki, geografii i historii.

W okresie przejściowym, czyli latach szkolnych 2018/2019, 2019/2020 i 2020/2021, na egzaminie będą tylko egzaminy z przedmiotów obowiązkowych, a egzamin z przedmiotu dodatkowego po raz pierwszy przeprowadzony zostanie w roku szkolnym 2021/2022. Wówczas to VIII klasę kończyć będą uczniowie, którzy będą mieli za sobą pełen cykl nauczania w klasach IV-VIII zgodnie z nową przygotowywaną podstawą programową.