Libia. Może zaraz odbędą się wybory

Tuż przed zaplanowanymi na 24 grudnia wyborami mnożyły się apele o odłożenie głosowania, zarówno za granicą, jak i w samej Libii. Kilka dni temu nakazano nawet rozwiązanie lokalnych komisji wyborczych. Ale w środę po południu wciąż nie było oficjalnej decyzji o przeniesieniu głosowania, tylko sugestie centralnej komisji, że powinno się odbyć 30 dni później.

Nie wiadomo też było, czy kraj żyjący w chaosie od obalenia przed dekadą dyktatora Muammara Kaddafiego nie dozna kolejnego wstrząsu.

– Zawieszenie broni trwa co prawda od ponad roku, ale jest poważne ryzyko wybuchu przemocy, jeżeli wybory się w piątek odbędą, a także, jeżeli się nie odbędą – mówi „Rzeczpospolitej" Peter Millett, czołowy ekspert od spraw libijskich, były brytyjski ambasador w Trypolisie.

Od czasu buntu przeciw dyktatorowi, który wybuchł w lutym 2011 r., Libia przeżyła kilka wojen domowych, w tym z dżihadystami z tzw. Państwa Islamskiego. Miała dwa rządy, jeden na zachodzie z siedzibą w stolicy w Trypolisie, drugi we wschodniej Cyrenajce, z centrami w Bengazi i Tobruku, wspierane politycznie i militarnie przez graczy międzynarodowych (pierwszy głównie przez Turcję, drugi głównie przez Rosję i Egipt). W marcu powstał przejściowy gabinet jedności, ale podziały nadal są silne. W Libii są też wciąż tureccy żołnierze i rosyjscy najemnicy.

Potrzeba czasu

Zdaniem Petera Milletta wybory powinny zostać przełożone przynajmniej o trzy miesiące.

– Wszyscy mówią, że chcą wyborów. Ale główni kandydaci i posłowie parlamentu są zadowoleni z władzy, którą teraz mają. Wielu by ją straciło w wyniku głosowania. Entuzjazm związany z wyborami panuje natomiast w społeczeństwie, ono ich naprawdę chce. Dlatego trzeba przedstawić plan działań prowadzących do późniejszych wyborów, które nie będą kontestowane, zjednoczą kraj, a nie go podzielą. To wymaga czasu. Na razie trudno byłoby przeprowadzić wolne i uczciwe wybory. Jest wiele uzbrojonych grup, dochodzi do zastraszania, oszustw, nie ma misji obserwatorów. Jest tyle politycznych przeszkód, że wyniki byłyby podważane – dodaje Millett.

Plan działań na rzecz rzetelnych wyborów w późniejszym terminie to zadanie dla ONZ i nowej specjalnej doradczyni sekretarza generalnego tej organizacji do spraw Libii Stephanie Williams. Amerykanka zastąpiła słowackiego dyplomatę Jána Kubiša, który kilka tygodni temu podał się do dymisji, pogłębiając kryzys z organizacją libijskich wyborów.

Kontrowersyjna trójka

Do wyborów prezydenckich zgłosiło się 98 kandydatów, w tym dwie kobiety. Niemal wszyscy znani politycy stanęli do wyścigu. Trzy kandydatury wzbudziły kontrowersje, i to te kluczowe.

Generała Chalify Haftara, dowódcy Libijskiej Armii Narodowej, wbrew nazwie niereprezentującej całego kraju, lecz wschód.

Saifa al-Islama Kaddafiego, syna dyktatora, który rządził przez 42 lata i został zabity przez buntowników.

Oraz Abd al-Hamida Dubajby, premiera obecnego rządu.

Czytaj więcej

Polityka

Libia: Syn Kadafiego nie może zostać prezydentem

Libijska komisja wyborcza wykluczyła możliwość startu w wyborach prezydenckich syna byłego dyktat...

Dlaczego to kandydatury kontrowersyjne? – Kaddafi jest poszukiwany przez Międzynarodowy Trybunał Karny. Haftar przez 18 miesięcy bombardował Trypolis, zabijając tysiące niewinnych ludzi. Dubajba, stając na czele rządu, obiecywał, że nie wystartuje w wyborach prezydenckich – mówi były ambasador Wielkiej Brytanii w Libii.

Centralna Komisja Wyborcza najpierw usunęła tę trójkę z listy i 22 innych kandydatów. Potem się odwołali, a komisja nie wydała ostatecznej decyzji w ich sprawie.

Istnieje obawa, że zwycięstwo Kaddafiego juniora albo generała Haftara skończyłoby się nową dyktaturą wojskową. Nie dopuściliby do następnych wyborów za cztery lata.

Równowaga

Wraz z wyborami prezydenckimi 24 grudnia miały się odbyć i parlamentarne. Ale one już wcześniej zostały przesunięte. W październiku wspominano, że o 30 dni, czyli na koniec stycznia. Potem jednak data się rozmyła, wspominano o lutym. Teraz i luty wydaje się nierealny.