Podatek dochodowy od likwidacji odziedziczonych akcji pomimo straty

Organy podatkowe twardo stoją na stanowisku, że przy obliczaniu obciążonego 19-proc. podatkiem dochodu z tytułu udziału w funduszach inwestycyjnych spadkobierca powinien zapłacić podatek od całej wypłacanej mu kwoty, niezależnie od zyskowności inwestycji. Takie stanowisko zajął np. dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 5 października 2011 r. (sygn. IPPB2/415-693/11-4/AS).

Fiskus: nie odliczamy cudzych kosztów

Towarzystwo funduszy inwestycyjnych, jako płatnik zobowiązany do pobrania podatku od wypłat na rzecz osób likwidujących udziały, zapytało, czy pomniejszyć opodatkowaną kwotę o koszt rozpoczęcia inwestycji. Odpowiedź była przecząca.

Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 51, poz. 307) kosztami są m.in. wydatki na nabycie jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych, ale dopiero w chwili ich odkupienia lub umorzenia.

– Użycie przez ustawodawcę określenia „wydatki na nabycie" oznacza, że do kosztów uzyskania przychodów zalicza się wydatki, bez których poniesienia skuteczne nabycie jednostek uczestnictwa nie byłoby możliwe – stwierdził dyrektor izby. – Przy czym wskazać należy, iż w przypadku przejęcia jednostek uczestnictwa w drodze spadku nie występuje koszt ich nabycia, ponieważ spadkobierca nie poniósł żadnych wydatków. Nabycie w drodze spadku jest nabyciem nieodpłatnym – uzasadnił. Nie jest to odosobnione stanowisko. Prowadzi to do sytuacji, że podatek trzeba zapłacić, nawet gdy fundusz przynosi straty. Gdy spadkodawca wydał na zakup 12 tys. zł, a jego syn po nabyciu spadku umorzył je za 10 tys. zł, dodatkowo musi zapłacić 1,9 tys. zł PIT (19 proc. od kwoty umorzenia). – W takim przypadku zwolnienie z podatku od spadków pomiędzy najbliższą rodziną przyjmuje fikcyjny charakter – zauważa Wojciech Piotrowski, doradca podatkowy z KPMG.

Uprawnienia są dziedziczne

Interpretacja została wydana po lipcowym, korzystnym dla spadkobierców, wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie (sygn. III SA/Wa 821/11).

Stosownie do art. 97 ustawy – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. DzU z 2005 r. nr 8, poz. 60) spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane w przepisach majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. WSA uznał, że możliwość rozliczenia kosztów przez spadkobiercę zaliczyć trzeba do praw o charakterze majątkowym.

– Prawa majątkowe kojarzą się raczej z czymś zbywalnym, a koszty uzyskania przychodu to jedynie element kalkulacyjny wpływający na wysokość opodatkowania. Z tego punktu widzenia zaprezentowana przez sąd wykładnia jest bardzo korzystna – mówi Wojciech Piotrowski. – Pomimo tego rozstrzygnięcia w podobnych sprawach byłbym ostrożny, bo stanowisko organów podatkowych nie jest pozbawione podstaw – studzi entuzjazm ekspert. WSA odrzucił powoływaną przez organ podatkowy argumentację, że spadkodawca nie miał prawa do pomniejszenia przychodu o koszt zakupu jednostek, bo uprawnienie to powstaje dopiero w chwili ich umorzenia. Uznał, że moment umorzenia jedynie aktualizuje możliwość rozliczenia kosztu, który powstaje już w chwili rozpoczęcia inwestycji.

– Dla bytu prawa majątkowego nie jest konieczna jego konkretyzacja rozumiana jako zaistnienie jeszcze za życia spadkodawcy zdarzenia umożliwiającego skorzystanie z tegoż prawa – uznał sąd. Powołał się przy tym na podobne rozstrzygnięcie WSA w Lublinie (I SA/ Lu 702/08).

Piotr Trybała - doradca podatkowy, partner w KPT doradcy podatkowi

Na gruncie ustawy o PIT szala zwycięstwa w sporze między organami podatkowymi i towarzystwami funduszy inwestycyjnych przechylała się raczej na stronę fiskusa. Przepisy o PIT są tak skonstruowane, że koszty uzyskania przychodu przechodzą na inny podmiot, tylko gdy ustawa wyraźnie tak stanowi. W odniesieniu do dziedziczonych jednostek to nie jest przewidziane, więc sytuacja podatników była trudna. Jej rozwiązaniem jest powołanie się na ordynację podatkową, tak jak zrobił to w niedawnym wyroku WSA w Warszawie. Wykładnia sądu jest spójna i logiczna. Co ważne, eliminuje ryzyko podwójnego opodatkowania (PIT i podatkiem od spadku) tego samego przychodu.

Zobacz serwisy: