Od mieszkania spółdzielczego z licytacji trzeba zapłacić PCC

Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną podatniczki, która nie chciała uiścić daniny od transakcji zakupu mieszkania na licytacji. Sąd uznał, że taka czynność nie podlega wyłączeniu z podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC).

Kłopoty kobiety zaczęły się, gdy udało jej się wylicytować mieszkanie w postępowaniu egzekucyjnym. Z akt sprawy wynikało, że sąd rejonowy udzielił jej przybicia własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego za cenę niecałych 170 tys. zł. O tym fakcie sąd poinformował fiskusa.

Urząd skarbowy uznał, że zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o przybiciu powstał obowiązek podatkowy. Podatnik powinien złożyć deklarację, obliczyć i wpłacić podatek bez wezwania organu podatkowego (art. 10 ust. 1 ustawy o PCC). Nowa właścicielka mieszkania tego obowiązku nie wykonała. W związku z tym fiskus wezwał ją do tego oficjalnie.

Podatniczka złożyła deklarację na druku PCC-3, ale określając kwotę podatku, wpisała zero. Także przyjmując stawkę podatku, wpisała zero. W dołączonym do deklaracji piśmie przekonywała, że w jej sprawie ma zastosowanie art. 2 pkt 3 ustawy o PCC. Zgodnie z tym przepisem podatkowi nie podlegają umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym.

Kobieta uważała, że wydane przez sąd cywilny postanowienie nie może być traktowane jako sprzedaż. W jej ocenie, dokonując wykładni art. 2 ?ust. 3 ustawy o PCC, należy mieć na uwadze przepisy ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, zgodnie z którymi do egzekucji ze spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu stosuje się odpowiednio przepisy o egzekucji z nieruchomości. Spółdzielcze prawo do lokalu związane jest z konkretnym lokalem. Dlatego uważała, że w takiej sytuacji nabycie w drodze egzekucji tego prawa zwolnione jest z PCC.

Fiskus okazał się nieugięty. Wszczął postępowanie i daninę wyliczył w decyzji. W sumie zażądał 3370 zł, tj. 2 proc. rynkowej wartości mieszkania. Powołując się na kodeks cywilny, urzędnicy argumentowali, że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego jest ograniczonym prawem rzeczowym. Jego cechą charakterystyczną jest to, że jest prawem związanym z rzeczą (w tym wypadku z nieruchomością). W ocenie fiskusa na gruncie PCC nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w postępowaniu egzekucyjnym traktowane jest jako sprzedaż prawa majątkowego, a nie rzeczy. Z tego względu nie podlega wyłączeniu z opodatkowania na podstawie art. 2 pkt 3 ustawy o PCC.

Podatniczka nie zgodziła się z tą wykładnią. W skardze do sądu administracyjnego przekonywała, że dla postępowania egzekucyjnego nie ma znaczenia, czy spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu jest prawem majątkowym. Skoro sprzedaż nieruchomości jako rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym korzysta z ulgi podatkowej, to taka sama dotyczy egzekucji ze spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Dla skarżącej niezrozumiałym byłoby, gdyby ustawodawca objął zwolnieniem np. lokal mieszkalny stanowiący odrębną własność, a nie objął spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie oddalił skargę kobiety. Zauważył, że wyłączenia od opodatkowania z art. 2 ustawy o PCC nie są ulgą. Instytucja wyłączenia spod opodatkowania jest stosowana przez ustawodawcę, jeżeli jego zamiarem jest wskazanie sytuacji, która – pomimo stanu faktycznego lub prawnego powodującego powstanie obowiązku uiszczenia podatku – nie podlega takiemu obciążeniu. Wyłączenia te mają charakter katalogu zamkniętego.

Sąd zgodził się, że skoro racjonalny ustawodawca nie uznał z jakichkolwiek przyczyn konieczności wyłączenia spod opodatkowania PCC praw nabywanych w postępowaniu egzekucyjnym, to było to działanie zamierzone.

Racji skarżącej nie przyznał też NSA (sygnatura akt: II FSK 1354/12). Również on za niedopuszczalne uznał rozszerzanie zakresu wyłączenia z opodatkowania w sposób nieprzewidziany przez ustawodawcę. W ocenie sądu kasacyjnego opodatkowanie nabycia własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego w drodze egzekucji nie jest ustawowym przeoczeniem.

– Ustawodawca wyraźnie rozgranicza nabycie rzeczy i praw – tłumaczył sędzia NSA Tomasz Zborzyński. I mimo pewnych wątpliwości co do słuszności takiego rozwiązania należy uznać, że jest to świadoma polityka.