Mukataa, rządowa i administracyjna dzielnica Ramallah, nieoficjalnej stolicy Autonomii Palestyńskiej. Niedaleko mauzoleum Jasera Arafata zatrzymuje się autobus pełen palestyńskich dzieci. Wybiegają uśmiechnięte, powiewając narodowymi flagami, nauczyciel ostrym głosem przywołuje je do porządku – za chwilę wejdą na teren jednego z najbardziej drogich Palestyńczykom miejsc. Nauczyciel wyjaśnia mi, że grób jest tymczasowy, bo ostatecznie Arafat pochowany zostanie w Kopule na Skale w Jerozolimie – zaraz po tym, jak Jerozolima stanie się stolicą niepodległej Palestyny.

Jestem w Ramallah kilka dni po wypuszczeniu z izraelskich więzień ponad tysiąca więźniów palestyńskich. W zamian palestyński Hamas zwolnił izraelskiego sierżanta Gilada Szalita przetrzymywanego w Gazie od 2006 roku. Dzieci zamiast iść do grobu Arafata, kierują się na pusty plac, w środku którego stoi małe mauzoleum poświęcone innej postaci.

Marwan Barghouti, jeden z najbardziej charyzmatycznych liderów OWP, odsiaduje karę pięciokrotnego dożywocia za współudział w pięciu morderstwach ludności cywilnej w Izraelu (sąd nie zarzucał mu bezpośredniego udziału, tylko kierowanie zamachami). Miał się znaleźć w gronie wypuszczonych za Szalita, jednak ostatecznie Izrael nie zgodził się zwolnić człowieka, którego izraelski działacz pokojowy Uri Avnery nazwał palestyńskim Mandelą Dziś zdjęcia i podobizny Barghoutiego widać niemal na każdej ulicy w centrum Ramallah. I nic dziwnego – wielu Palestyńczyków uważa, że Barghouti jest jedynym politykiem palestyńskim zdolnym zasypać wewnętrzne podziały między OWP rządzącą w Ramallah a Hamasem kontrolującym Strefę Gazy.

– I właśnie dlatego Izraelczycy go nie wypuścili – mówi mi doktor Hanan Ashrawi, była negocjatorka w rozmowach pokojowych, dziś posłanka i członkini Komitetu Wykonawczego OWP. – Marwan Barghouti jest więźniem sumienia, to lider polityczny, a nie terrorysta, a mimo to traktowany jest przez Izrael jak zbrodniarz. Tak jest wygodnie premierowi Netanjahu. Jasne jest, że to porozumienie to wynik chwilowej wspólnoty interesów Netanjahu i Hamasu. Obie strony są wewnętrznie osłabione: Netanjahu przez protesty społeczne i przez arabską wiosnę, której skutków Izrael śmiertelnie się boi. Hamas zaś boi się, że prezydent Abbas i OWP zdobywają popularność wśród Palestyńczyków. Zwłaszcza dzięki wrześniowemu wystąpieniu w ONZ, w którym Abbas wezwał do nadania nam statusu pełnoprawnego członka ONZ. Wymiana więźniów czasowo daje Hamasowi więcej siły i popularności. Ale wątpię, czy to przełoży się na długotrwałe strategiczne poparcie dla Hamasu.

Hanan Ashrawi nie jest neutralnym komentatorem, jako wysoka rangą działaczka OWP stanowi stronę w trwającym od 2006 roku sporze między Hamasem a al Fatah (w maju 2011 roku obie organizacje podpisały porozumienie teoretycznie kończące konflikt, w praktyce nadal istnieją dwa ośrodki władzy palestyńskiej – jeden w Ramallah, drugi w Gazie). Jednak z jej oceną zgadza się wielu komentatorów i to po obu stronach tzw. zielonej linii oddzielającej Izrael od Zachodniego Brzegu, Gazy i wzgórz Golan. Wielu moich rozmówców przedstawia podobną wersję: sprytny prawicowy rząd izraelski, który mógł dokonać wymiany więźniów już kilka lat temu, przetrzymywał ich jako zakładników, by wykorzystać, gdy przyjdzie właściwy moment. I ten moment przyszedł, a Netanjahu porozumiał się ze śmiertelnym wrogiem – Hamasem. Ten przystał na umowę, widząc, że OWP zdobywa teren wśród Palestyńczyków.