Niegdyś odgrywały godną uwagi rolę w dziejach Europy, później zaś zeszły ze sceny dziejowej, pozostawiając dość nikłe na ogół i nie zawsze łatwo dostrzegalne ślady swojego istnienia" – pisze prof. Jerzy Strzelczyk we wstępie do książki „Zapomniane narody Europy". Zajmuje się w niej dziejami ośmiu ludów. Opowiada o Wenetach (do dziś podejrzewanych przez niektórych, że przebrali się potem za Kaszubów), Swebach, Longobardach, Piktach, Wiślanach, Obodrzycach, Chazarach i Jaćwięgach. Różna była ich rola, dzieje i przyczyny upadku. Łączy je jedno: „dawno znikły już z mapy, a na ogół także z pamięci Europejczyków. Niemal nikt nie poczuwa się do następstwa po nich".

Zostały po nich strzępy historii – garść nazw geograficznych, archeologiczne znaleziska, nieliczne zapiski w kronikach. A przecież i tak ludy te miały szczęście w porównaniu z takimi, o których nie wiemy literalnie nic. Kim byli Hirrowie, o których raz wspomina Pliniusz Starszy (i tylko on!) w swojej „Historii naturalnej"? A Sytonowie, którymi wedle Tacyta rządziły kobiety? Jak brzmiały i co opiewały pieśni, które śpiewali budowniczowie posągów z Wyspy Wielkanocnej (do diaska, nawet nie wiemy, po co je zbudowali)?

1