Dziecko jest wdzięcznym obiektem dosładzania: rokokowe pastereczki i przesłodzone laleczki, oferowane przez dzisiejszą popkulturę dowodzą tego aż nadto wyraźnie. Malarze sięgali głębiej, stopniowo odkrywając dziecięce smutki, niepokoje, udrękę.

Jean Baptiste Greuze był jeszcze malarzem dziecięcej rozpaczy – ale niepoważnej, trwającej kilka chwil, bez dalszych konsekwencji. Ten rokokowy artysta nie apelował do prawdziwych uczuć – wolał ckliwość i sentymentalizm, podbite słodyczą. Jego „Rozbity dzban" czy „Martwy ptaszek" mają podobny motyw: śliczna lala o smutnej mince użala się nad rozwalonym gliniakiem czy trupkiem ptaszka. Udawana rozpacz, nieszczere zmartwienie. W sam raz na potrzeby odbiorców, którym ani w głowach głębsze refleksje.

W duchu „bezproblemowych problemów" malował scenki rodzajowe Antoni Kozakiewicz, XIX-wieczny akademik, cieszący się sporym wzięciem za życia i obecnie. „Na ulicy. Zazdrość" (1891–1992) to typowy dla jego zainteresowań motyw:. Czwórka małych obdartusów z przedmieścia, pomiędzy bosonogimi biedakami tylko jedna dziewczynka jest obuta, w dodatku pałaszuje coś pysznego. Jej towarzysze przełykają ślinkę, śledząc każdy znikający w buzi kęs. Ówczesna krytyka traktowała te słodko-gorzkie przedstawienia jako szczerą prawdę o społeczeństwie, nierównościach, gnębiącej naród biedzie. Tak naprawdę artysta doskonale wyczuł koniunkturę – pokazywał łzawy banał, przy okazji nieźle zarabiając.

Prawdziwie dotknięty przez los był ten dzieciak, któremu wojna odebrała dzieciństwo, a może też życie. Jeden z wielu niedorostków, którzy założyli hełmy wielkie jak kotły i przyłączyli się do powstania warszawskiego. „Małego powstańca" wyrzeźbił Jerzy Jarnuszkiewicz w 1946 roku. Sam jeszcze młody student, pamiętał maluchy walczące przeciw Niemcom z zadziwiającą w ich wieku ofiarnością i determinacją. Figurka długo była znana z miniaturowej wersji. Dopiero w latach 80. władze zezwoliły na realizację pomnika w naturalnych  rozmiarach.