Ile czasu na dochodzenie roszczeń

Wniesienie pozwu częściowego dotyczącego roszczenia z tytułu czynu niedozwolonego przerywa bieg terminu przedawnienia dla całości tego roszczenia

Publikacja: 03.02.2009 06:44

Foto: Fotorzepa, BS Bartek Sadowski

Izabela Lewandowska

Wierzyciele spółki z o.o., którym z braku jej majątku nie udało się ściągnąć należności, mogą się domagać spłaty od członków jej zarządu. Taką możliwość daje art. 299 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=133014]kodeksu spółek handlowych[/link].

[b]W wyroku z 29 stycznia 2009 r. (sygn. V CSK 498/07) Sąd Najwyższy uznał, że bieg terminu przedawnienia całości roszczeń wierzycieli wobec członków zarządu spółki z o.o. przerywało także wniesienie do sądu pozwu częściowego obejmującego żądanie zasądzenia tylko części należności. [/b]

Tak jednak było tylko do 5 lutego 2005 r., kiedy to uchylono art. 321 § 2 kodeksu postępowania cywilnego. [b]Teraz wniesienie pozwu częściowego takiego skutku już nie wywołuje.[/b]

Przepis ten przewidywał odstępstwo od zasady, że sąd nie może m.in. zasądzać ponad żądanie. Wyjątek dotyczył m.in. spraw alimentacyjnych oraz o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym. W takich sprawach sąd miał obowiązek orzec o roszczeniach wynikających z faktów przytoczonych przez powoda także wówczas, gdy powód tego nie żądał lub gdy żądał mniej, niżby to usprawiedliwiał wynik postępowania.

W okresie obowiązywania tego przepisu pozew oparty na art. 299 k.s.h. przeciwko prezesowi spółki z o.o. Andrzejowi Z. wniósł jej wierzyciel Stanisław Z. Postanowienie komornika o umorzeniu egzekucji prowadzonej przeciwko spółce z o.o. zostało wierzycielowi doręczone 20 października 2003 r. W styczniu 2008 r. wystąpił on przeciwko Andrzejowi Z. z pozwem częściowym obejmującym kwotę 50 tys. zł. Sprawa ta zakończyła się wygraną wierzyciela.

20 grudnia 2006 r. wpłynął do sądu jego drugi pozew, w którym Stanisław Z. domagał się zasądzenia od byłego prezesa pozostałej części długu spółki z o.o. – 270 tys. zł. Wierzyciel przegrał w sądzie I i II instancji. Sądy uznały bowiem, że roszczenie przedawniło się z upływem trzech lat.

Wobec rozbieżności w orzecznictwie SN co do tej kwestii skład SN rozpatrujący skargę kasacyjną Stanisława Z. zdecydował się wystąpić o rozstrzygnięcie do powiększonego składu.

W niektórych orzeczeniach SN przyjmował, że odpowiedzialność, o której mowa w art. 299 k.c., ma charakter gwarancyjny, a więc obowiązuje tu ogólny dziesięcioletni termin przedawnienia przewidziany w art. 118 k.c. Z kolei w [b]uchwale z 7 listopada 2008 r. (sygn. III CZP 72/08)[/b] podjętej w składzie siedmiu sędziów SN stwierdził, że do przedawnienia roszczeń przewidzianych w art. 299 k.s.h. mają zastosowanie przepisy o przedawnieniu roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, a te wskazano w obowiązującym od 10 sierpnia 2007 r. art. 442 (1) k.c. Zgodnie z art. 442 (1) § 1 k.c. roszczenia te przedawniają się z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Termin ten nie może być jednak dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę.

Roszczenie Stanisława Z. wobec Andrzeja Z. o zapłatę 270 tys. zł byłoby zatem przedawnione, gdyby nie wcześniejsze wniesienie pozwu częściowego i obowiązujący w dacie jego wniesienia art. 321 § 2 k.p.c.

Rozpoznając, po uchwale z 7 listopada 2007 r., skargę kasacyjną Stanisława Z. Sąd Najwyższy uznał za nadal wiążącą wykładnię przyjętą w mających moc zasady prawnej orzeczeniach SN z lat 60., 70. i 80. SN uznał w nich, że [b]wniesienie pozwu częściowego o roszczenie z czynu niedozwolonego przerywa bieg terminu przedawnienia dla całości tego roszczenia[/b].