Kiedy usługi pośrednika ubezpieczeniowego są zwolnione z VAT?

[b]Tak wynika z wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 3 kwietnia 2008 r. (sprawa C-124/07 J.C.M Beheer BV przeciwko Staatssecretaris van Financien).[/b]

Co prawda orzeczenie to zostało wydane na podstawie przepisów nieobowiązującej już VI dyrektywy, jednak zachowuje aktualność również na gruncie postanowień nowej 112 dyrektywy. Co więcej, może okazać się pomocne przy interpretowaniu przepisów polskiej ustawy o VAT.

[srodtytul]Agent pośrednika[/srodtytul]

Holenderska spółka J.C.M Beheer BV (dalej: spółka) działała m.in. w charakterze agenta spółki VDL Polisassuradeuren BV (dalej: VDL). Ta z kolei zajmowała się działalnością brokerską i pośrednictwem w zakresie ubezpieczeń. Występowała jako pośrednik przy zawieraniu umów ubezpieczeniowych, a także jako autoryzowany agent zakładów ubezpieczeniowych. Samodzielnie zawierała umowy ubezpieczeniowe w imieniu tych ostatnich.

Spółka natomiast wykonywała w imieniu i na rachunek VDL usługi polegające m.in. na zawieraniu umów ubezpieczeniowych, przekazywaniu i wystawianiu polis ubezpieczeniowych. Ponadto z własnej inicjatywy i samodzielnie oferowała klientom nowe ubezpieczenia i zawierała z nimi odpowiednie umowy. W istocie spółka działała jako pośrednik między klientem (nabywcą ubezpieczeń) a agentem (VDL) działającym na rzecz ubezpieczycieli. Zgodnie z umową między VDL i spółką, w zamian za świadczone usługi, spółka otrzymywała wynagrodzenie wynoszące 80 proc. prowizji wypłacanych VDL przez zakłady ubezpieczeniowe z tytułu zawarcia umów ubezpieczenia.

Spółka traktowała te usługi jako usługi pośrednictwa finansowego zwolnione z VAT. Holenderskie organy podatkowe jednak to zakwestionowały i określiły jej zaległość podatkową z tytułu VAT.

[srodtytul]Nieważne relacje z ubezpieczycielem[/srodtytul]

Holenderski sąd, do którego trafiła ta sprawa, zwrócił się do ETS z pytaniem prejudycjalnym: czy zwolnienie z VAT przewidziane w art. 13 część B lit. a) VI dyrektywy obejmuje działalność osoby (prawnej), która wykonuje działalność charakterystyczną i zasadniczą dla brokera lub pośrednika ubezpieczeniowego w przypadku, gdy przy zawieraniu umów ubezpieczenia działa ona w imieniu innego brokera lub pośrednika ubezpieczeniowego?

ETS wyjaśnił, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem posiadanie statusu brokera lub pośrednika ubezpieczeniowego zależy od cech badanej działalności. Jednocześnie potwierdził, że czynności wykonywane przez spółkę są bez wątpienia charakterystyczne dla działalności brokera lub pośrednika ubezpieczeniowego. Jak podkreślił, ani VI dyrektywa, ani dyrektywa Rady 77/92/EWG w sprawie środków mających ułatwić skuteczne osiągnięcie swobody świadczenia usług w odniesieniu do działalności agentów i brokerów ubezpieczeniowych nie zawierają żadnych wskazówek odnoszących się do stosunku między brokerem lub pośrednikiem ubezpieczeniowym a stronami umowy ubezpieczeniowej, do której zawarcia się on przyczynił.

W konsekwencji spółce nie można odmówić prawa do zwolnienia z VAT tylko dlatego, że nie pozostaje ona w bezpośrednim stosunku z ubezpieczycielami, na których rachunek działa pośrednio jako agent VDL.

Co więcej, nawiązując do zasady neutralności VAT, ETS podniósł, że podmioty gospodarcze powinny mieć możliwość wyboru modelu organizacyjnego, który z czysto gospodarczego punktu widzenia byłby dla nich najbardziej odpowiedni, nie narażając się na to, że wykonywane przez nie czynności nie będą objęte zwolnieniem z VAT.