Wydatki na ugodę nie zawsze mogą być kosztem

[b]Tak orzekł WSA w Gliwicach 24 lutego 2010 r. (I SA/Gl 929/09).[/b]

Przed przystąpieniem do budowy centrum handlowego spółka jako wynajmujący zawarła umowę ze swoim kontrahentem – najemcą, najmu określonej powierzchni. W związku ze zmianą układu przestrzennego nieruchomości kontrahent nie mógł otrzymać umówionej powierzchni handlowej, a próby renegocjacji umowy okazały się bezskuteczne.

Kontrahent wystąpił do sądu cywilnego o zabezpieczenie swoich roszczeń, wynikających z umowy najmu. Sąd nie uwzględnił tych żądań. W trakcie postępowania arbitrażowego strony doszły do porozumienia w sprawie zawarcia ugody.

We wniosku o interpretację przepisów podatkowych spółka pytała organ podatkowy, czy zaliczenie kwoty wypłaconej na podstawie tej ugody do kosztów uzyskania przychodów będzie zgodne z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EC0892953EAF58605FEE453B6E7CBF6?id=115893]ustawą o CIT[/link].

[b]Organ stanął na stanowisku, że nie. [/b]Jego zdaniem ustalenia wymagało, czy spółka była zobowiązana do jakiejkolwiek zapłaty, czy to kary umownej, czy odszkodowania i czy zawarcie ugody miało jakiekolwiek podstawy. Spółka nie została uznana przez sądy za dłużnika.

Zapłata wynikająca z ugody nie służy więc zabezpieczeniu, albowiem spółka nie mogła się czuć zagrożona możliwością utraty środków pieniężnych. Jeżeli zatem roszczenia kontrahenta były bezpodstawne, to nie było powodów do zawarcia ugody, a jeśli mimo to ją zawarto, to brak racjonalnych podstaw dla uznania wydatku za koszt uzyskania przychodów.

Spółka w skardze do sądu argumentowała, że zawierając ugodę dbała o swój interes i dobre imię. Utracona reputacja na skutek ewentualnego przegrania sporu pociągnęłaby zmniejszenie potencjalnych przychodów.

WSA oddalił skargę, uznając, że [b]skoro w sprawie nie mogłyby być zastosowane przepisy o odszkodowaniu czy karze umownej, to wypłata kwoty na podstawie ugody zawartej między stronami nie może być uznana za koszt uzyskania przychodu[/b].

[i]Autor jest członkiem Zespół Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte[/i]

[ramka][b]Komentuje Marcin Nowakowski, konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro w Warszawie):[/b]

Zgodnie z art. 15 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=E33B41B815E6A7FE83027465DA0F148C?id=115893]ustawy o CIT[/link] kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem wymienionych w art. 16 ust. 1 tej ustawy.

Konsekwentnie, [b]aby zaliczyć dany wydatek do kosztów uzyskania przychodów, konieczne jest spełnienie przesłanek pozytywnych, tj. poniesienia wydatku w celu osiągnięcia przychodu lub w celu zabezpieczenia źródła przychodu, oraz wykluczenie przesłanki negatywnej, czyli wyłączenia wydatku z kosztów podatkowych na podstawie przepisów ustawy o CIT[/b].

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 22 tej ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodu kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów lub wykonanych robót i usług. Tak skarżąca, jak i WSA przyjął, że wydatki spółki na ugodę nie są objęte zakresem tego przepisu, a zatem nie została spełniona wspomniana przesłanka negatywna.

Mimo to sąd oddalił skargę, dochodząc do konkluzji, że w przedstawionym we wniosku o interpretację stanie faktycznym roszczenia kontrahenta spółki były bezpodstawne. W konsekwencji w chwili zawarcia ugody spółka mogła oczekiwać wygrania sporu.

WSA uznał więc, że obiektywnie nie istniała racjonalna przesłanka, aby zawierać ugodę. Dlatego kwota wydatkowana na ugodę nie przełożyła się bezpośrednio ani na osiągnięcie, ani na zabezpieczenie źródła przychodu, a co za tym idzie nie została spełniona przesłanka pozytywna pozwalająca na zaliczenie danego wydatku do kosztów uzyskania przychodu na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.

Według WSA wydatki na ugodę stanowiłyby koszty uzyskania przychodu spółki, gdyby istniała uzasadniona, a nie jedynie hipotetyczna, obawa przegrania sporu przez dłużnika. W tej sprawie – zdaniem sądu – tak nie było, ale stwierdzenie takie może budzić pewne wątpliwości.

Z uzasadnienia wyroku wynika, że sąd okręgowy odmówił zabezpieczenia roszczenia potencjalnego wierzyciela, ponieważ w trakcie sporu nie udowodnił wysokości poniesionej szkody. Nie oznacza to więc, że przeciwnik procesowy skarżącej nie poniósł w ogóle szkody wskutek działań spółki, a jedynie że nie wykazał szkody w prawidłowej wysokości.