Podatnik musi znać zasady

Tak wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 15 czerwca 2011 (II FSK  191/10).

Zmiana przeznaczenia

We wspólnym zeznaniu PIT-36 za 2003 r. małżonkowie wykazali m.in. przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej.

W toku kontroli ustalono m.in., że błędnie naliczali odpisy amortyzacyjne od środka trwałego, którego wartość początkową określili na ponad 1 mln zł. Zastosowali bowiem do niego indywidualną stawkę amortyzacyjną wynoszącą 10 proc. Była to nieruchomość, konkretnie kompleks pałacowo-parkowy, który małżonkowie kupili za 15 tys. zł.

W obiekcie przeprowadzono prace porządkowo-zachowawcze, wodno-kanalizacyjne oraz remontowo-zabezpieczające, polegające na wymianie pokrycia dachowego i starej stolarki, naprawie więźby dachowej i stropów oraz wymianie okien.

Kontrola wykazała też, że pierwotnie pałac miał być przeznaczony na dom spokojnej starości i na cele społeczno-rekreacyjne. Ostatecznie w budynku prowadzono działalność gospodarczą. A podatnicy wyjaśnili, że nieruchomość zakupili z przeznaczeniem na cele prywatne i dopiero po wykonaniu wielu prac remontowych i doprowadzeniu do stanu używalności podjęli decyzję o przekazaniu jej na potrzeby prowadzonej działalności.

Nieprawidłowości przy wycenie

Kontrolujący wskazali, że wartość początkowa nieruchomości wprowadzonej do ewidencji środków trwałych została określona na podstawie operatu szacunkowego sporządzonego na zlecenie podatnika przez rzeczoznawcę. W ich ocenie podatnicy nie mieli podstaw do takiej wyceny, bo nieruchomość nabyli w związku z wykonywaniem działalności gospodarczej. A z uwagi na poczynione prace nadające jej cechy kompletności i zdatności do użytku należy uznać, że sami wytworzyli środek trwały.

Za niewiarygodne kontrolujący uznali przy tym wyjaśnienia podatników, że obiekt został nabyty na cele prywatne (osobiste). Ich zdaniem wartość początkową tego środka trwałego należało ustalić według kosztu wytworzenia.

W decyzji podkreślono, że uprawnienie do zastosowania indywidualnej stawki przysługiwało podatnikowi pod warunkiem, że środek trwały pierwszy raz wprowadzony do ewidencji był wcześniej używany. Tymczasem podatnik nie nabył środka trwałego, lecz go wytworzył we własnym zakresie.

Nabyta nieruchomość stanowiła substancję majątkową, w której wykonano wiele prac remontowych i doprowadzono do stanu używalności, w wyniku czego nieruchomość spełniła dopiero warunki do uznania jej za środek trwały. Wytworzenie środka trwałego we własnym zakresie pozbawia podatnika możliwości zastosowania indywidualnej stawki amortyzacyjnej ze względu na niemożność uznania takiego środka za używany.

Budynek istniał

Podatnicy nie zgadzali się ze stanowiskiem fiskusa i ostatecznie wnieśli sprawę do sądu. Ich zdaniem środek trwały w postaci zespołu pałacowo-parkowego nie został przez nich wytworzony. Podkreślali, że budynek pałacu istniał już w chwili jego nabycia i przez wiele lat w przeszłości był wykorzystywany przez poprzednich użytkowników.

Sąd pierwszej instancji oddalił skargę. Co prawda zauważył, że zapisy w akcie notarialnym dokumentującym zakup spornej nieruchomości za symboliczną kwotę nie potwierdzają przeznaczenia jej dla prowadzonej działalności gospodarczej. Jednak samo to nie przesądza jeszcze o braku zamiaru takiego jej przeznaczenia.

Sąd zgodził się, że w razie wytworzenia środka trwałego we własnym zakresie jego wartością początkową jest, co do zasady, koszt wytworzenia. Ustalenie jej w wysokości określonej przez biegłego wchodzi w grę jedynie w razie braku możliwości ustalenia kosztu wytworzenia przez podatnika.

Zdaniem sądu amortyzowany środek trwały w postaci zespołu pałacowo-parkowego został wytworzony w wyniku wielu prac remontowo-odtworzeniowych i nakładów finansowych poniesionych przed jego przyjęciem do używania. Budynek pałacowy choć powstał wiele lat wcześniej, to w chwili jego nabycia przez podatników ze względu na stan techniczny nie mógł być wykorzystywany na potrzeby działalności gospodarczej.

Bez indywidualnej stawki

Jak przypomniał sąd, przepisy przewidują możliwość indywidualnego ustalenia przez podatnika stawek amortyzacyjnych dla używanych lub ulepszonych środków trwałych pierwszy raz wprowadzonych do ewidencji lub wykazu. Okres ich amortyzacji w przypadku budynków i budowli nie może być krótszy niż dziesięć lat.

Jednak za używane środki trwałe uznaje się budowle i budynki, co do których podatnik udowodni, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez okres 60 miesięcy. W związku z tym możliwość przyjęcia indywidualnej stawki amortyzacyjnej odnosi się wyłącznie do środków trwałych przez podatnika nabytych, a nie do wytworzonych we własnym zakresie.

Racji podatnikom nie przyznał też NSA. Jak wyjaśniła sędzia Małgorzata Wolf-Kalamala, przepisy dotyczące amortyzacji muszą być interpretowane ściśle. Sąd zgodził się, że pałac został wytworzony. Nie przekonał go też argument skarżących, że nie porozumieli się wcześniej co do przeznaczenia pałacu. NSA podkreślił, że podejmując działalność gospodarczą, podatnik powinien zapoznać się z zasadami regulującymi odpisy amortyzacyjne.

Zobacz więcej w serwisie:

Dobra Firma

»

Podatki i księgi

»

Podatek dochodowy

»

PIT i CIT

»

Koszty

»

Co można wrzucić w koszty

»

Amortyzacja

»

Amortyzacja nieruchomości i praw do nieruchomości