Czy kupno auta z cofniętym licznikiem to błąd?

Z przepisów o rękojmi kupujący można korzystać do roku od odebrania rzeczy, przy sprzedaży konsumenckiej okres ten wynosi dwa lata, ale do ujawnienia wady może dojść znacznie później.

Na jakie przepisy może się wtedy poszkodowany powoływać. O to właśnie zapytał Sąd Najwyższy toruński Sąd Okręgowy. Dokładnie mówiąc, SO pyta czy przy takich wadach jak cofnięcie licznika, kupujący może powoływać się na błąd. W przypadku błędu bowiem termin liczy się od dowiedzenia się o nim.

Stłuczka ukazała prawdę

Szefowie firmy ALFA  chcieli kupić używaną limuzynę, ale z niedużym przebiegiem: przeczytali w internecie ogłoszenie i nabyli w komisie audi A6, z przebiegiem 142 tys. km. Dopiero po półtora roku, po stłuczce, zorientowali się, że auto ma bogatszą historię. Spod lakieru ukazała się starsza warstwa: kość słoniowa — charakterystyczny lakier niemieckich taksówek. Dowiedzieli się też w warsztacie, że ich audi miało w chwili kupowania co najmniej 321 tys. kilometrów przebiegu.

Upłynął jednak już roczny termin na skorzystanie z rękojmi, a przepisy o sprzedaży konsumenckiej nie wchodziła w rachubę, bo to przedsiębiorcy. Sąd Rejonowy w Grudziądzu zasądził jednak od właściciela komisu zwrot ceny auta — 49.5 tys. Uznał, że spółka przystąpiła do kupna nie mając  świadomości cofnięcia licznika, a gdyby znała (jej szef) prawdziwy przebieg, pojazdu by nie kupiła. Działała więc pod wpływem błędu, i powołując się na błąd mogła skutecznie odstąpić od umowy kupna  (art. 88 § 2 kc.).

Szukanie przepisów

Sąd Okręgowy powziął z kolei wątpliwości czy można do takiej sytuacji zastosować przepisy o błędzie i skierował do Sądu Najwyższego pytanie. Orzecznictwo i nauka prawa nie dorobiły się jednej odpowiedzi. W tej sprawie jest ona kluczowa, gdyż wobec niedopełnienia tzw.  czynności reklamacyjnych z rękojmi (w ramce), ale też upływu rocznego przedawnienia, nabywcy zostało tylko powoływanie się na błąd.

Prof. Stanisław Sołtysiński, na którego zresztą SO się powołuje, uważa, że wobec tego, że uprawnienia z rękojmi są szersze, pochłaniają one uprawnienie do powoływania się na błąd, czyli wykluczają powołanie się na nie, ale są autorzy, którzy dopuszczają taką możliwość.

Do Małgorzaty Rother, warszawskiego Rzecznika Konsumentów, sporo wpływa takich spraw, konsumenci są w nieco lepszej sytuacji, gdyż mają dłuższy, dwuletni, okres na żądanie naprawy bądź wymiany  rzeczy wadliwej (doprowadzenia towaru go do stanu zgodnego z umową — mówiąc językiem ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej).  Pytanie zadane SN może jednak dotyczyć także ich (gdy miną dwa lata).

— Kupując rzecz, kupujemy to co widzimy, moim zdaniem, trudno do takich spraw stosować  konstrukcję błędu, która dotyczyć musi czynności prawnej, umowy — wskazuje Marcin Łochowski, sędzia cywilny z SO Warszawa Praga. —  Gdyby sprzedawano samochód benzynowy jako disel, to łatwiej byłoby wykazać błąd. Z drugiej strony jest rzeczywisty problem z rekompensatą dla nabywcy, gdy upłyną mu terminy z rękojmi, jak w tej sprawie, nie z jego winy. Wchodzą w rachubę ogólne przepisu o odszkodowaniu, ale wtedy sprzedającemu trzeba wykazać winę. Można próbować przekonywać sąd, że właściciel komisu jako profesjonalista, powinien był ustalić prawdziwy przebieg auta, czy że nie ma oryginalnego lakieru.

Sygn. akt III CZP 90/11

Wymagania formalne reklamacji

• Rękojmia: kupujący traci uprawnienia z rękojmi za wady fizyczne rzeczy, jeżeli nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w ciągu miesiąca od jej wykrycia, a przy sprzedaży między przedsiębiorcami, jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie przyjętym przy rzeczach tego rodzaju (tzw. akty staranności)