Samorządowcy bez pensji za brak oświadczenia

Przygotowany przez rząd projekt nowelizacji ustawy o pracownikach samorządowych podtrzymuje niekonstytucyjne przepisy. Pozostają także regulacje przewidujące utratę mandatu lub zatrudnienia za niezłożenie oświadczenia majątkowego w terminie. Zdaniem ekspertów takie postanowienia godzą w konstytucyjne i kodeksowe uprawnienia samorządowców.

Pozbawienie wynagrodzenia jest i będzie stosowane do członków zarządu samorządu, skarbnika, sekretarza, kierownika samorządowej jednostki organizacyjnej, osób zarządzających i członków organu zarządzającego samorządową osobą prawną (podobnie – osób wydających decyzje administracyjne w imieniu wójta, burmistrza lub prezydenta miasta), a także marszałka województwa. Przepisy przewidują utratę przez nich wynagrodzenia od dnia, w którym powinno być złożone oświadczenie, do czasu, kiedy to faktycznie nastąpiło.

– Sytuacja, w której pracownicy samorządowi pracują, a nie otrzymują za to wynagrodzenia, jest moim zdaniem bardzo kontrowersyjna – mówi prof. Adam Jaroszyński z Uniwersytetu Warszawskiego. Projekt nowelizacji podtrzymuje też przepisy przewidujące w takiej sytuacji utratę mandatów przez radnych gmin i powiatów, a także utratę zatrudnienia przez samorządowców na szczeblu gminnym i powiatowym.

Podobne rozwiązania od lat wywołują ogromne kontrowersje i były już podstawą wyroków Trybunalu Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego.

TK w wyroku z 13 marca 2007 r. (sygn. K 8/07)

uznał, że przepisy przewidujące utratę mandatu jako konsekwencję niezłożenia oświadczeń majątkowych przez gminnych radnych naruszają zasadę proporcjonalności. Stwierdził, że ustawodawca powinien szanować mandat pochodzący z wyborów bezpośrednich i nie naruszać go bez doniosłej przyczyny. Pozbawienie radnego mandatu to przecież niejedyna forma wymuszenia na nim złożenia oświadczenia majątkowego zapewniającego przejrzystość samorządowców.

Także Sąd Najwyższy zajmował się podobnymi przepisami, tym razem dotyczącymi urzędników samorządowych. W uchwale z 5 kwietnia 2007 r. (I PZP 4/07) stwierdził, że automatyczne wyrzucanie z pracy spóźnialskich samorządowców jest niezgodne z kodeksem pracy. Dyscyplinarka powinna bowiem zostać poprzedzona badaniem, czy pracownik ponosi winę za niezłożenie oświadczenia w terminie. Z pewnością też zwolnienie nie może następować automatycznie.

Tymczasem Sejm uchwalił w zeszłym tygodniu przygotowaną przez Senat nowelizację ustaw samorządowych zmierzającą do zmniejszenia liczby oświadczeń majątkowych. W myśl tej nowelizacji samorządowcy nie będą musieli informować o biznesowych umowach z samorządem oraz o pracy w jego instytucjach. Przestaną być także potrzebne oświadczenia o działalności gospodarczej małżonków.

Dwa konkurencyjne projekty zmian tych samych przepisów wywołają z pewnością dodatkowe zamieszanie, tym bardziej że nowela przygotowana przez Senat wejdzie w życie wcześniej niż zmiany proponowane przez rząd.

Odebranie wynagrodzeń samorządowcom za niezłożenie oświadczeń majątkowych jest, moim zdaniem, niezgodne z konstytucją oraz wynikającą z kodeksu pracy zasadą, że za pracę należy się wynagrodzenie. Przy okazji tej nowelizacji rząd nie wykorzystał też szansy na zmianę przepisów w myśl wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Nowela zachowuje bowiem sankcję utraty mandatu przez samorządowców na szczeblu powiatu i gminy.

Pozostał także problem oświadczenia o prowadzonej działalności gospodarczej. Jego niezłożenie powoduje nałożenie kary porządkowej. Choćby częściowe zatajenie prowadzenia takiej działalności w oświadczeniu powoduje już odpowiedzialność karną.