Straty z kontraktów terminowych nie zawsze są kosztem

[b]Tak orzekł NSA 13 października 2009 r. (II FSK 514/09).[/b]

Organy podatkowe zakwestionowały zaliczenie przez spółkę do kosztów uzyskania przychodów straty wynikającej z zawartych kontraktów terminowych. Spółka w celu zabezpieczenia realizacji kontraktu na budowę tłoczni gazu zawarła dodatkowo kontrakty forward.

W ocenie organów wydatek ten nie spełniał warunków określonych w art. 16 ust. 1 pkt 8b w związku z art. 15 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EC0892953EAF58605FEE453B6E7CBF6?id=115893]ustawy o CIT[/link], ponieważ spółka zawarła kontrakty zabezpieczające jeszcze przed dniem wejścia w życie kontraktu na budowę tłoczni gazu, a zatem brak było związku przyczynowo-skutkowego między poniesionym wydatkiem i osiąganymi w następnych latach przychodami z budowy tłoczni.

Spółka podkreślała, że taki związek przyczynowo-skutkowy istnieje, ponieważ, mimo opóźnienia w wejściu w życie kontraktu na budowę tłoczni gazu, spółka nie miała podstaw do obaw, że w ogóle do tego nie dojdzie, tym bardziej że wcześniej była już wykonawcą dwóch tłoczni gazu, będących elementem tej samej nitki gazociągu. Organy podatkowe odrzuciły jednak tę argumentację.

Spółka wniosła zatem skargę do WSA, twierdząc, że organ podatkowy błędnie zastosował art. 15 ust. 1 ustawy o CIT (w brzmieniu obowiązującym do 1 stycznia 2007 r.). Podkreśliła, że możliwość zaliczenia do kosztów wydatków związanych z instrumentami pochodnymi o charakterze zabezpieczającym nie jest uzależniona od istnienia „przedmiotu zabezpieczenia”, w szczególności w postaci kontraktów na budowę tłoczni oraz umów zawartych z poddostawcami urządzeń do budowy tłoczni.

WSA przyznał spółce rację, stwierdzając, że istotna dla uznania wydatku na kontrakty terminowe za koszt podatkowy w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o CIT jest ocena tego wydatku pod kątem jego celowości. Zdaniem WSA ważne jest, aby ponosząc wydatek na kontrakty terminowe, podatnik dążył do uzyskania przychodu, a sam rezultat owych dążeń, tj. powstanie konkretnego przychodu, ma drugorzędne znaczenie. Wyrok ten został zaskarżony do NSA, który go uchylił. W ustnym uzasadnieniu NSA zarzucił sądowi pierwszej instancji m.in. braki we wskazaniu podstawy prawnej zaliczenia wydatków związanych z kontraktami terminowymi do kosztów uzyskania przychodów.

[i]Autor jest członkiem w Zespole Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte[/i]

[ramka][b]Komentuje Anna Siemieniuk konsultantka w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro w Warszawie)[/b]

Przedsiębiorcy wykorzystują kontrakty forward najczęściej w transakcjach zabezpieczających, np. polska spółka wiedząc, że w ciągu 90 dni będzie musiała zapłacić 1 mln euro i że 90-dniowy kurs terminowy kontraktu forward wynosi 4,308, może zdecydować się na otwarcie pozycji długiej w 90-dniowym kontrakcie forward opiewającym na dostawę 1 mln euro w zamian za 4,308 mln zł. W ten sposób zabezpieczy się przed ryzykiem kursowym poprzez ustalenie kursu euro na określonym poziomie.

Komentowany wyrok nie zasługuje na aprobatę. NSA przyjął m.in., że w 2002 r. do kosztów uzyskania przychodów nie można było zaliczyć kosztów poniesionych w celu zabezpieczenia/zachowania źródła przychodów.

Co prawda wyrok został wydany na gruncie art. 15 ust. 1 ustawy o CIT w brzmieniu sprzed 1 stycznia 2007 r., który mówił, że kosztem uzyskania przychodów może być tylko koszt poniesiony w celu uzyskania przychodów, ale w uzasadnieniu ustawy nowelizującej z dniem 1 stycznia 2007 r. ustawę o CIT (druk sejmowy nr 733 z 26 czerwca 2006 r.) wprost wskazano, że zmiana art. 15 ustawy o CIT, tj. zezwolenie podatnikom na zaliczanie do kosztów podatkowych również wydatków poniesionych w celu zabezpieczenia i zachowania źródła przychodów, „odpowiada rozumieniu aktualnie istniejącego przepisu, jakie zostało nadane mu przez orzecznictwo sądów administracyjnych”, w tym przez [b]NSA w wyroku z 13 marca 1998 r. (I SA/Lu 230/97).[/b]