Najpierw do komisji, potem do sądu

Operatorom sieci kablowych wolno reemitować utwory nadawane w programach radiowych i telewizyjnych wyłącznie na podstawie umowy zawartej z właściwą organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.

[b]Sąd Najwyższy w uchwale z 13 lipca 2010 r. (sygn. III CZP 1/10)[/b] podjętej w składzie siedmiu sędziów wyjaśnił, po pierwsze, że spór dotyczący treści takiej umowy licencyjnej jest związany z zawarciem umowy. Po drugie, że ze sporem takim można wystąpić na drogę sądową dopiero po wyczerpaniu postępowania przed Komisją Prawa Autorskiego.

Dotychczas nie było co do tych kwestii zgody, dlatego rzecznik praw obywatelskich zwrócił się do SN o zajęcie stanowiska.

[srodtytul]Licencje dla sieci kablowej [/srodtytul]

Organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi mają zasadniczo obowiązek zawarcia umowy licencyjnej na reemisję w sieci kablowej, chyba że na przeszkodzie temu stoją ważne powody (art. 106 § 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=44836107FC51FCE86E82E1EA977448A1?id=181883]prawa autorskiego[/link]). Organizacje te, takie jak SAWP, ZAiKS, ZASP, Stowarzyszenie Filmowców Polskich, mają z reguły przygotowane taryfy za korzystanie z utworów lub artystycznych wykonań zapewniające równe taktowanie licencjobiorców.

[b]Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 24 stycznia 2006 r. ( SK 40/04)[/b] uznał za niekonstytucyjne przepisy, które wyłącznym projektodawcą tabel wynagrodzeń za korzystanie z utworów i artystycznych wykonań czynił organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Zgodnie z art. 109 pr.aut. miejsce postanowień umownych mniej korzystnych dla twórców, niż wynikałoby to z takich tabel, zajmują odpowiednie postanowienia tychże. W art. 108 ust. 5 pr.aut. zapisano, że spory związane z zwarciem umowy, o której mowa w art. 21[sup]1[/sup] ust. 1, tj. umowy o reemisję między operatorami sieci kablowych a organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, rozstrzyga Komisja Prawa Autorskiego.

Orzeka ona w składzie trzyosobowym wyznaczonym z grona arbitrów – po jednym przez każdą ze stron oraz superarbitra wybranego przez tych arbitrów. Jeśli jedna ze stron nie wyznaczy arbitra albo arbitrzy nie wyznaczą superarbitra, uczyni to minister kultury i dziedzictwa narodowego. W art. 108 ust. 7 pr.aut. zapisano, że strona niezadowolona z rozstrzygnięcia komisji może w terminie 14 dni od dnia doręczenia rozstrzygnięcia wnieść powództwo do właściwego sądu okręgowego.

Na tle tych przepisów powstały wątpliwości, jakie są relacje między postępowaniem przed komisją a postępowaniem sądowym.

W kilku orzeczeniach wydanych w latach 2005 i 2007 SN stanął na stanowisku, że wniesienie sprawy do sądu jest możliwe dopiero po merytorycznym zakończeniu postępowania przed komisją. Do jego zakończenia występuje więc tzw. czasowa (przejściowa) niedopuszczalność drogi sądowej.

Sąd Najwyższy uznał przy tym, że w konsekwencji, skoro zasadą jest, że rozpatrywanie spraw cywilnych należy do sądu, a o takie sprawy tu chodzi, to określenie „spory związane z zawarciem umowy”, zamieszczone w art. 108 ust. 5 oraz w art. 21[sup]1[/sup] ust. 2 pr.aut., dotyczy tylko sytuacji, gdy umowa licencyjna nie została jeszcze zawarta, a między organizacją zbiorowego zarządzania i operatorem sieci kablowej powstał spór co do obowiązku jej zawarcia. Spór, który powstał na tle treści zawartej już umowy, każda ze stron może poddać bezpośrednio rozstrzygnięciu sądu.

[srodtytul]Ważne także prawo UE [/srodtytul]

[b]Sąd Najwyższy zmienił zdanie w wyroku z 3 stycznia 2007 r. (sygn. IV CSK 303/06).[/b] Uznał, że do komisji należy także rozpatrywanie sporów dotyczących warunków umowy między operatorem sieci kablowej a organizacją zbiorowego zarządzania (w praktyce chodzi o sposób obliczenia i o wysokość wynagrodzenia).

W ocenie SN za taką szeroką wykładnią pojęcia „spór związany z zawarciem umowy” przemawia wzgląd na prawo Unii Europejskiej, a zwłaszcza dyrektywę nr 93/83 przewidującą pośrednictwo mediatorów lub niezależnego i bezstronnego organu w razie trudności związanych z zawarciem umowy. [b]W orzeczeniu tym SN, inaczej niż we wcześniejszych, przyjął też, że przejściowa niedopuszczalność drogi sądowej powstaje tylko wtedy, gdy strony (lub jedna z nich) wystąpią o rozstrzygnięcie sporu do komisji.[/b] Jednakże w [b]uchwale z 6 grudnia 2007 r. (sygn. III CZP 107/07)[/b] powrócił do poprzedniej interpretacji, uznając, że sprawa może być wniesiona do sądu dopiero po zakończeniu postępowania przed komisją.

Nie było też zgody co do tych kwestii w nauce prawa. Uchwała będąca odpowiedzią na pytanie rzecznika powinna zmienić ten stan niepewności. Sąd Najwyższy opowiedział się w niej za objęciem właściwością zarówno Komisji Prawa Autorskiego, jak i sądu także sporów o treść umowy i za koniecznością wyczerpania przed wniesieniem takiej sprawy do sądu postępowania przed komisją .

[ramka][b]Czterdziestu arbitrów[/b]

Komisję Prawa Autorskiego składającą się z 40 arbitrów powołuje minister kultury i dziedzictwa narodowego. Arbitrów powołuje się w odpowiedniej proporcji spośród kandydatów przedstawionych przez organizacje zbiorowego zarządzania, stowarzyszenia twórców, artystów wykonawców, producentów, organizacje zrzeszające osoby, firmy i instytucje zajmujące się zawodowo korzystaniem z utworów oraz organizacje radiowe i telewizyjne. [/ramka]

[i]masz pytanie, wyślij e-mail do autorki