Podatek naliczony:organ musi uwzględnić faktury w decyzji

- Czy mogę odliczyć VAT z wydatków, które poniosłem, zanim jeszcze złożyłem VAT-R?

– pyta czytelnik.

Tak, pod warunkiem że czytelnik rzeczywiście jest już zarejestrowany jako podatnik VAT czynny, a poniesione wydatki służą wykonywaniu czynności opodatkowanych (art. 86 ust. 1 ustawy o VAT).

Odliczenie tylko dla zarejestrowanych

Wątpliwości podatników wynikają z art. 88 ust. 4 ustawy. Z przepisu tego wynika, że obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się również do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni (jedyne wyjątki dotyczą art. 86 ust. 20 ustawy).

Ich obawy nie są jednak uzasadnione, ponieważ zarówno sądy, jak i organy podatkowe wielokrotnie już stwierdzały, że przepis ten zakazuje odliczenia VAT podatnikom, którzy w momencie odliczenia nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni.

Nie odmawia natomiast tego prawa podatnikom zarejestrowanym, również w odniesieniu do wydatków poniesionych przed rejestracją, jeśli tylko spełniony jest warunek z art. 86 ust. 1 ustawy.

Korzystne orzecznictwo

Co więcej, obowiązek uwzględnienia podatku naliczonego z faktur otrzymanych przed rejestracją na VAT ma również organ podatkowy, gdy sam określa podatnikowi zobowiązanie w VAT. Potwierdził to Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 25 listopada 2010 (I FSK 1971/09).

Chodziło o sytuację, w której podatniczka, z powodu błędnego rozumienia przepisów, przeoczyła, że utraciła prawo do zwolnienia z VAT. W efekcie do dnia wydania decyzji przez organ podatkowy nie złożyła zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R. Organ uznał, że tym samym nie wyraziła woli do skorzystania z prawa do odliczenia podatku naliczonego.

Sprawa trafiła do NSA. Ten stwierdził: „nie do przyjęcia jest sytuacja, w której prawidłowa wysokość zobowiązania podatkowego będzie uzależniona od tego, czy wynika z deklaracji, czy też z decyzji organu podatkowego.

Zobowiązanie to powstaje z mocy prawa, mocą prawa kształtowana jest też jego wysokość. Rola podatnika składającego deklaracje, jak również organu wydającego decyzje, sprowadza się do określenia wynikającej z prawa jego wysokości”.

Zdaniem NSA nie ma tu znaczenia, że rozliczenia dokonuje organ podatkowy w drodze decyzji, a nie sama podatniczka.

„Skoro została ona uznana za podatnika VAT i nie można uznać, że dokonywane przez nią czynności miały cechę nadużycia prawa, a wynikały z błędnej wykładni przepisów i to w początkowym okresie ich obowiązywania, to pozbawienie jej przez organ podatkowy uwzględnienia przy rozliczeniu podatku naliczonego jest sprzeczne z zasadą neutralności oraz zasadą proporcjonalności podatku od towarów i usług”.

W tej ostatniej kwestii sąd odwołał się do innego wyroku NSA, z 11 marca 2010 (I FSK 267/09), oraz do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Co orzekł unijny Trybunał

- „Zasada proporcjonalności, będąca jedną z ogólnych zasad prawa wspólnotowego, wymaga, by akty instytucji Wspólnoty nie wykraczały poza to, co jest odpowiednie i konieczne do realizacji uzasadnionych celów, którym mają służyć, przy czym oczywiście tam, gdzie istnieje możliwość wyboru spośród większej liczby odpowiednich działań, należy stosować najmniej dotkliwe, a wynikające z tego niedogodności nie mogą być nadmierne w stosunku do zamierzonych celów” (wyrok ETS z 12 stycznia 2006, C-504/04).

- „Decyzja Rady 89/487 (...) która przewiduje, że państwo członkowskie może być upoważnione do wprowadzenia specjalnych środków stanowiących odstępstwo od szóstej dyrektywy w celu uproszczenia procedury poboru podatków lub zapobieżenia niektórym rodzajom oszustw podatkowych lub omijaniu opodatkowania (...) jest nieważna na podstawie ogólnej zasady proporcjonalności, w takim zakresie, w jakim upoważnia to państwo do odmówienia podmiotom gospodarczym uprawnienia do odliczenia podatku VAT od wydatków, gdy są w stanie wykazać, że wydatki te mają charakter ściśle związany z prowadzoną działalnością gospodarczą” (wyrok ETS z 19 września 2000, C-177/99).

Czytaj też: