Postanowieniem z 30 grudnia 2019 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku w sprawie XV C 458/18 zadał pięć pytań do Trybunału Sprawiedliwości UE dotyczących prawnej oceny umów kredytowych indeksowanych do waluty obcej, zawieranych przez GE Money Bank SA (obecnie Bank BPH SA). Trudno oprzeć się wrażeniu, że odpowiedzi TSUE już udzielił.
Pytanie pierwsze dotyczy skuteczności aneksów do umowy, które eliminują nieuczciwe postanowienia umowne. Chodzi o ustalenie, czy konsument może wyrazić wolę rezygnacji z sankcji przewidzianej w prawie Unii, czyli zrezygnować z przysługującej mu ochrony. TSUE w wyroku C-471/12 Banif, teza 1, jasno wskazał, że konsument może tylko w jednym wypadku zrezygnować z przysługujących mu praw – po należytym pouczeniu przez sąd, który chce z urzędu zastosować przewidzianą sankcję. Sytuacja, w której konsument zawiera z przedsiębiorcą pozasądowe porozumienie zmieniające, nie jest objęta opisanym tu wyjątkiem. Przedsiębiorca ma dużo możliwości nacisku na konsumenta, by dopuścić formalistycznie rozumianą autonomię woli stron, będącą w istocie dyktatem silniejszego, który pozbawia tej autonomii stronę słabszą. Z takiego samego założenia wyszedł SN w uchwale siedmiu sędziów III CZP 29/17.
Czytaj także:
Nieuczciwe warunki
Dodatkowo treść pytania błędnie sugeruje, że aneks dopuszczający zapłatę raty kredytu w walucie obcej (CHF) nawet w warstwie werbalnej usuwa dowolność w zakresie ustalania wysokości raty. Pytanie pomija fakt, że kwota kredytu umówiona została przez strony w walucie polskiej i w tej miała zostać, i została, wypłacona. Zawarty aneks w ogóle nie dotyczył sposobu ustalania harmonogramu spłat, czyli przeliczenia rzeczywistej kwoty w PLN na wirtualną kwotę indeksacji w CHF. Harmonogram spłat w walucie indeksacji był przecież jednostronnie formułowany przez bank już po zawarciu umowy. Aneks dopuszczający zapłatę raty w CHF zakłada, że punktem wyjścia dla ustalania wysokości rat będzie saldo kredytu w walucie indeksacji ustalone jednostronnie przez bank. Problem „skażenia" rozliczeń kredytu indeksowanego w wyniku pierwotnego, dowolnego sporządzenia harmonogramu przez bank dostrzegł SN w wyroku IV CSK 285/16.
