17 marca 2023 r. przejdzie do historii międzynarodowego prawa karnego. Izba Przygotowawcza funkcjonującego od ponad 20 lat Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK) w Hadze wydała na podstawie art. 58 Statutu MTK (tzw. Statutu Rzymskiego) nakaz aresztowania urzędującego prezydenta Federacji Rosyjskiej oraz rzecznika praw dziecka w Kancelarii Prezydenta Federacji Rosyjskiej przyjmując, że spełnione zostały przewidziane w tym przepisie przesłanki do zastosowania tego środka. Uznano, że istnieją rozsądne podstawy do przyjęcia, iż wskazane powyżej osoby popełniły zbrodnie podlegające jurysdykcji MKT, zaś ich aresztowanie jest niezbędne z uwagi na konieczność zagwarantowania osobistego stawiennictwa na rozprawie, zapewnienia, że nie będą utrudniały lub zagrażały postępowaniu przygotowawczemu oraz w celu uniemożliwienia tym osobom kontynuowania tej samej lub powiązanej zbrodni podlegającej jurysdykcji MTK mającej źródło w tych samych okolicznościach.
Czytaj więcej
Były prezydent Rosji Dmitrij Miedwiediew skomentował nakaz aresztowania Władimira Putina wydany przez Międzynarodowy Trybunał Karny. "Niestety, panowie, każdy kroczy pod Bogiem i rakietami. Można sobie wyobrazić użycie hipersonicznego pocisku z Morza Północnego na haski sąd" - napisał.
Z perspektywy podstaw odpowiedzialności postępowanie prowadzone przez Izbę Przygotowawczą MTK oparte było na wniosku prokuratora MTK. Wskazano w nim, że zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia zbrodni wojennych polegających na bezprawnej deportacji lub przesiedleniu z okupowanych terenów Ukrainy na terytorium Federacji Rosyjskiej dzieci, kwalifikowanych jako zbrodnie wojenne określone w art. 8 (2) (a) (vii) oraz 8 (2) (b) (viii) Statutu MTK. Podkreślono ponadto, że przedstawione wraz z wnioskiem przez prokuratora MTK dowody wskazują racjonalne podstawy, by sądzić, że prezydent W. Putin oraz rzecznik praw dziecka w Kancelarii Prezydenta Federacji Rosyjskiej ponosić mogą osobistą odpowiedzialność karną za wskazane zbrodnie, jako popełnione bezpośrednio podejmowanymi przez nie działaniami lub wspólnie z innymi osobami albo przez inne osoby (art. 25 (3) (a) Statutu MTK.
W przypadku W. Putina wskazano dodatkowo podstawę związaną z zaniechaniem wykonywania należytej kontroli nad podległymi służbami cywilnymi i militarnymi, pozostającymi pod jego faktyczną władzą i kontrolą, które dopuszczały się tych zbrodni, a także zaniechanie podjęcia wszystkich niezbędnych i rozsądnych środków pozostających w jego mocy w celu zapobieżenia ich popełnienia (art. 28 (b)) Statutu MTK. Wydany przez Izbę Przygotowawczą MTK nakaz aresztowania nie został w całości podany do publicznej wiadomości. Jednak w oficjalnym komunikacie MTK przedstawiono wszystkie wskazane powyżej okoliczności faktyczne i oceny prawne.
Znaczenie rozstrzygnięcia
Znaczenie powyższego rozstrzygnięcia oceniać można na wielu płaszczyznach. Z pewnością stanowić będzie przedmiot pogłębionych analiz i debat prawniczych. Nie pretendując do zarysowania wyczerpującego wyliczenia, wskazać można na następujące konsekwencje tego rozstrzygnięcia.