Ukraińska Wierchowna Rada przyjęła ustawę o ustanowieniu gwarancji prawnych i socjalnych dla obywateli Polski przebywających na terytorium Ukrainy.
Jest ona odpowiedzią na przyjęcie w Polsce ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, która obowiązuje od 24 lutego 2022 r. Choć projektowana ustawa została opracowana i ma zostać przyjęta w dowód wdzięczności za solidarność i wsparcie w warunkach zbrojnej agresji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, to rzeczywiście liberalizuje zasady pobytu, zatrudnienia i oświaty oraz zapewnia dodatkowe gwarancje prawne i socjalne dla Polaków na terytorium Ukrainy.
Ustawa wejdzie w życie miesiąc po publikacji, co – jak należy się spodziewać – nastąpi z początkiem września.
Bez zezwolenia
Projekt przedłożył prezydent Ukrainy Radzie Najwyższej 11 lipca. Został jednak określony przez przewodniczącego jako pilny, co oznacza, że zostanie włączony do porządku obrad następnego posiedzenia parlamentu i uzyska priorytet.
Zgodnie z obowiązującymi teraz przepisami Polacy, a także obywatele niektórych innych krajów, mogą wjechać do Ukrainy na podstawie ruchu bezwizowego i przebywać w niej nie dłużej niż 90 dni w ciągu 180 dni (ta sama zasada dotyczy obywateli Ukrainy w UE). Projekt zaś odzwierciedla zasadę wprowadzoną przez polską ustawę o Ukraińcach, tj. Polacy mogą przebywać na terytorium Ukrainy przez 18 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy – z dowolnego powodu, bez udziału w żadnej dodatkowej procedurze administracyjnej. Jednocześnie inni cudzoziemcy, w tym inni obywatele UE, nadal po upływie pierwszych 90 dni będą musieli albo opuścić Ukrainę, albo złożyć wniosek o przedłużenie pobytu.
Czytaj więcej
Dostęp do darmowej edukacji i świadczeń socjalnych ma być taki sam dla obywateli obu państw.
Najważniejsze zmiany dotyczą możliwości pracy obywateli Polski w Ukrainie bez uzyskiwania zezwolenia na pracę dla obcokrajowców. Procedura będzie uproszczona do przedłożenia następujących dokumentów: wniosek, umowa o pracę, obowiązek pracodawcy poinformowania odpowiedniego organu o wcześniejszym rozwiązaniu umowy o pracę, identyfikacja i tłumaczenie danych osobowych kandydata na język ukraiński oraz dokument potwierdzający uiszczenie opłat administracyjnych. Prawo przewiduje jednak pewne ograniczenia: zezwolenie na pobyt będzie wydawane na okres obowiązywania umowy o pracę, ale nie dłużej niż na trzy lata.
Projekt wprowadza również inne ważne zasady dotyczące poszczególnych zawodów:
- obywatele polscy, którzy mają doświadczenie naukowe, będą mogli zostać zatrudnieni w Ukrainie na takich samych warunkach jak ukraińscy,
- obywatele polscy posiadający kwalifikacje lekarza, pielęgniarki szpitalnej lub pielęgniarki położnej na terytorium UE mogą prowadzić działalność zawodową na terytorium Ukrainy przez 18 miesięcy.
Jednocześnie należy zauważyć, że dostęp do niektórych zawodów podlega dodatkowym kryteriom kwalifikacyjnym, które muszą spełniać obywatele polscy, np. adwokaci, na terytorium Ukrainy.
Oprócz świadczeń związanych z zatrudnieniem polscy studenci mają takie same prawa i obowiązki jak obywatele Ukrainy, w tym wsparcie finansowe (czesne może być pokrywane z budżetu państwa lub lokalnego, studenci mogą również uzyskać inne wsparcie finansowe i pożyczki długoterminowe).
Wiele korzyści
Inne korzyści, które obywatele polscy będą mogli uzyskać po wejściu w życie projektowanej ustawy, to:
- zabezpieczenie społeczne, które obejmuje zasiłek dla bezrobotnych i zasiłek w przypadku utraty wsparcia rodziny;
- inne świadczenia socjalne, które obejmują wypłaty dla osób niepełnosprawnych na takich samych warunkach jak dla Ukraińców;
- prowadzenie działalności przewozowej na takich samych warunkach jak obywatele Ukrainy;
- usługi medyczne na takich samych warunkach jak świadczone obywatelom Ukrainy.
Projekt przewiduje, że obywatele polscy będą rejestrowani jako podatnicy. Nadal nie jest jasne, czy procedura takiej rejestracji zostanie uproszczona dla Polaków w porównaniu z innymi obcokrajowcami.
Chociaż jest to nowa inicjatywa, a projekt podlega rozpatrzeniu i przyjęciu przez parlament (co oznacza, że mogą zostać wprowadzone pewne pytania i poprawki), należy się spodziewać, że ustawa zostanie wkrótce przyjęta. Jest to nie tylko motywowane politycznie, ale także przynosi znaczące korzyści Polakom, którzy zdecydują się przyjechać do Ukrainy lub już w niej zostać. Ustawa może być również korzystna dla Ukrainy i jej gospodarki w okresie powojennej odbudowy, która będzie wymagała znacznych prac i zasobów naukowych.
Autorka jest ukraińską adwokatką sprawującą funkcję prawniczki pro bono w kancelarii DLA Piper w Warszawie
