Znowelizowana 26 czerwca 2009 r. [link=http://akty-prawne.rp.pl/dzienniki/du/2009/131/poz.1075.htm]ustawa o księgach wieczystych i hipotece (DzU nr 131, poz. 1075)[/link], która zacznie obowiązywać 20 lutego 2011 r., wprowadzi nową instytucję umożliwiającą właścicielowi obciążonej nieruchomości w pewnych okolicznościach żądać od wierzyciela hipotecznego zmniejszenia sumy hipoteki.
Zgodnie z nowym art. 68 ust. 2 zd. 2 „jeżeli zabezpieczenie hipoteczne jest nadmierne, właściciel obciążonej nieruchomości może żądać zmniejszenia sumy hipoteki”. Rozwiązanie to jest instrumentem, który umożliwia dostosowanie wysokości zabezpieczenia do rzeczywistych potrzeb wierzycieli, a w szczególności ma wzmocnić pozycję właściciela nieruchomości w relacji z wierzycielem hipotecznym poprzez minimalizowanie nadzabezpieczenia.
Przepis ten już teraz wywołuje pewne wątpliwości co do charakteru takiego „żądania” i sposobu jego realizacji. Nie wdając się w szczegóły dyskusji i powoływanych argumentów, nie ulega wątpliwości, iż ostatecznie powinno ono się odbyć na drodze sądowej. Z tego też względu chciałbym poruszyć kwestię kosztów związanych z realizacją przez właściciela takiego żądania. Wysokość opłat, jakie należy uiścić od wnoszonych do sądu pism procesowych, reguluje ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, która w wypadku spraw o prawa majątkowe przewiduje co do zasady opłatę stosunkową w wysokości 5 proc. wartości przedmiotu sporu (od pozwów zbiorowych 2 proc.). Opłata ta nie może wynieść więcej niż 100 tys. złotych.
Wraz z nowelizacją ustawy o księgach wieczystych i hipotece ustawodawca nie wprowadził żadnej opłaty stałej od niniejszego żądania (opłata stała jest to kwota ustalona przez ustawodawcę, którą uiszcza się tytułem opłaty sądowej i nie jest ona uzależniona od wartości przedmiotu sporu). Wydaje się, iż zastosowania nie będą miały również przepisy o opłacie minimalnej, która wynosi 30 złotych.
Zatem właściciel obciążonej nieruchomości, starając się skorzystać po 20 lutego 2011 r. z dobrodziejstwa art. 68 ust. 2 zd. 2 [link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Ustawy/2001/DU2001Nr124poz1361.asp]ustawy o księgach wieczystych i hipotece [/link]zmuszony będzie zainwestować w postępowanie sądowe 5 proc. wartości przedmiotu sporu tytułem opłaty sądowej.
