Rafał Dzyr o likwidacji aplikacji ogólnej

Rz: Walczycie w Senacie o umożliwienie naboru na aplikację ogólną, która rozpocznie się w 2016 r., mimo że Sejm zdecydował o jej likwidacji. Po co?

Rafał Dzyr, sędzia, zastępca dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury: Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury zmierza przede wszystkim do wykonania zarządzenia ministra sprawiedliwości z 27 lutego 2015 r. ogłaszającego w tym roku nabór na aplikację ogólną. Ustawa uchwalona przez Sejm 20 lutego 2015 r., nad którą, nawiasem mówiąc, prace legislacyjne trwają, określiła tylko ramy nowych aplikacji – sędziowskiej i prokuratorskiej. Ich ostateczny kształt zależy jednak od rozwiązań, które zostaną przyjęte w rozporządzeniach wykonawczych. Dopiero one pozwolą na przeprowadzenie naboru zgodnie z nowymi zasadami. Dziś projektów nie ma. Dlatego jedynym rozwiązaniem jest rozpoczęcie szkolenia w przyszłym roku przez aplikantów kolejnego rocznika aplikacji ogólnej, którzy od 2017 r. będą kontynuowali szkolenie na aplikacjach specjalistycznych prowadzonych według dotychczasowych reguł.

Likwidacja aplikacji ogólnej to dobry pomysł?

Co najmniej przedwczesny. Aplikacja od 2009 r. jest istotnym elementem szkolenia przygotowującego prawników do wykonywania zawodów sędziego i prokuratora. Osoby, które jako pierwsze ukończyły tę aplikację, dopiero w tym roku odbiorą dyplomy ukończenia drugiego etapu szkolenia, tj. aplikacji sędziowskiej, i zaczną się ubiegać o powołanie na stanowisko sędziego. Dopiero za kilka lat będzie można stwierdzić, czy tak przygotowani sędziowie spełnili pokładane w nich nadzieje. Ustawodawca postanowił jednak, nie czekając na praktyczne i wymierne efekty systemu szkolenia, radykalnie go zmienić.

Pana zdaniem po deregulacji zawodu asystenta, do którego przepustką było ukończenie aplikacji ogólnej, jej byt ma sens?

Oczywiście. Aplikacja ogólna jest konsekwencją wspólnej szkoły służącej zarówno sądom, jak i prokuraturze. Już w 2007 r. Sejm, nowelizując ustawę o Krajowym Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury – poprzedniku szkoły – postanowił, że przez pierwszy rok aplikanci będą odbywali wspólne szkolenie, a później będą wybierali specjalizację sędziowską lub prokuratorską. Dzięki temu kandydaci na sędziów i prokuratorów mogą poznać specyfikę obu zawodów i po rocznym szkoleniu świadomie podjąć decyzję o wyborze ścieżki zawodowej. Wspólne zajęcia pozwalają na wypracowanie jednolitych standardów szkolenia kandydatów na sędziów i prokuratorów oraz kształtowanie u nich niezależnych postaw, które powinny być wspólną cechą przedstawicieli tych zawodów. Aplikacja ogólna pod tym względem się sprawdziła.

Jaką rolę odgrywało roczne szkolenie na aplikacji ogólnej w zestawieniu z późniejszym naborem na aplikacje specjalistyczne?

Wdrażało do bardzo wymagającego szkolenia na aplikacjach specjalistycznych. Aplikanci uczestniczą w zajęciach praktycznych, z którymi w niewielkim stopniu zetknęli się na uniwersytecie. Zapoznają się z różnymi metodami stosowania prawa, które od strony teoretycznej poznali na studiach. Presja zdania wszystkich sprawdzianów i zaliczenia praktyk oraz zajęcia pozycji gwarantującej dostanie się na aplikację specjalistyczną jest bardzo dobrym testem predyspozycji do wykonywania trudnych zawodów sędziego lub prokuratora. Aplikacja ogólna to nie tylko czas intensywnego szkolenia. To także trzeci, trwający rok, etap konkursu na aplikację sędziowską lub prokuratorską.

Może, zamiast utrzymywać kosztowną aplikację ogólną, warto od razu postawić wyżej poprzeczkę na aplikacje specjalistyczne?

Nabór na aplikację ogólną już dziś stawia tę poprzeczkę na bardzo wysokim poziomie. Nowela przewiduje pozostawienie dwuetapowego konkursu złożonego z testu i kazusów. Nowością będzie wprowadzenie kolokwium sprawdzającego wiedzę nabytą przez aplikanta w ciągu pierwszego roku aplikacji. Ma to w pewnym stopniu zastąpić funkcję selekcyjną i motywacyjną spełnianą dziś przez aplikację ogólną.

Czy dotychczasowi aplikanci po aplikacji ogólnej, którzy nie dostali się na aplikacje specjalistyczne, trafiali do sądów jako asystenci?