Projekt zmian w Kodeksie Postępowania Administracyjnego w odniesieniu do naczelnych zasadach postępowania administracyjnego
Ministerstwo Rozwoju w ramach tzw. pakietu stu zmian dla firm - będącego elementem szerszego „Planu na rzecz odpowiedzialnego rozwoju" - przygotowało projekt zmiany ustawy Kodeks Postępowania Administracyjnego z dnia 14 czerwca 1960 roku (Dz. U Nr 30, poz. 167 ze zmianami - dalej k.p.a.). Projekt, który ma wejść w życie w dniu 1 czerwca 2017 roku, przewiduje szereg zmian - najważniejszymi wydają się te w zakresie naczelnych zasad postępowania administracyjnego.
Zmianie ulec mają między innymi przepisy określone w art. 7 i 8 k.p.a, a więc zasada prawdy obiektywnej oraz zasada pogłębiania zaufania obywateli do organu. Zasadę prawdy obiektywnej reguluje art. 7 k.p.a., zgodnie z którego obecną treścią „W toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności, z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli". Po zmianie, do przepisu tego ma zostać dodany drugi paragraf o brzmieniu „W przypadku różnych wyników wykładni przepisów prawa organ administracji publicznej prowadzący postępowanie przyjmuje wykładnię korzystną dla strony". Taka interpretacja będzie mogła nastąpić oczywiście tylko wówczas, kiedy w stanie faktycznym konkretnej sprawy, organ będzie dysponował dwoma lub więcej wykładniami przepisów prawa, z których wyciągane wnioski będą odmienne. W takiej sytuacji organ będzie miał obowiązek zastosować wykładnię korzystniejszą dla Strony. Stanowi to więc wdrożenie zasady przyjaznej interpretacji przepisów na korzyść strony - in dubio pro libertate. W obecnie obowiązujących regulacjach na organ taki obowiązek nałożony nie jest, zatem w przypadku istnienia kilku wykładni możliwe jest zastosowanie także tej niekorzystnej dla strony. Wobec powyższego, widać wyraźne dążenie Ustawodawodawcy do wyjścia naprzeciw oczekiwaniom osób biorących udział w postępowaniu administracyjnym i sprawienia, aby organ miał na uwadze także ich słuszny interes.
W projekcie ustawy, zmianie ma ulec także treść przepisu art. 8 k.p.a. Zgodnie z jego obecnym brzmieniem „Organy administracji publicznej prowadzą postępowanie w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej". Po zmianie przepis ten będzie rozbudowany . Do wskazanej zasady ustawodawca dodał zapis, iż organy mają kierować się zasadą bezstronności oraz równego traktowania. Wprowadzenie tych zasad, mimo iż wynikają one wprost z Konstytucji RP, należy jednak ocenić pozytywnie. Zapis ten oznacza w praktyce, iż organ dokonujący rozstrzygnięcia nie może kierować się jakimikolwiek partykularnymi interesami, a także nie może dyskryminować żadnej ze stron postępowania z jakichkolwiek przyczyn.
Zasadę pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa, Ustawodawca konkretyzuje jeszcze bardziej - do przepisu wprowadzono także paragraf drugi, w którym nakazuje się organowi, aby ten przy rozstrzyganiu sprawy brał pod uwagę zgodne z prawem i możliwe do spełnienia oczekiwania strony, wynikające z utrwalonej praktyki w zakresie rozstrzygnięć wydawanych w analogicznym stanie faktycznym oraz prawnym. Organ więc ma obowiązek respektować oczekiwania strony, o ile te mieszczą się w granicach przepisów, a ponadto ma wypracować pewną praktykę przy rozstrzyganiu spraw podobnych. Częstym przecież obecnie zjawiskiem jest, iż w dwóch podobnych sprawach wydawane są różne decyzje - wprowadzenie powyższego zapisu ma temu zapobiec.
