Odprawa posłów polskich

Skomentuj na [link=http://blog.rp.pl/blog/2009/02/03/piotr-winczorek-odprawa-poslow-polskich/" "target=_blank]blog.rp.pl[/link]

Platforma Obywatelska, a następnie Prawo i Sprawiedliwość zaproponowały zmniejszenie liczby posłów: PO do 230, to jest o połowę, a PiS do 360. Platforma chce zniesienia Senatu, PiS zaś zadowoliłoby ograniczenie liczby senatorów do 50. Pomysły obu partii należałoby w istocie rozpatrywać w związku z ich innymi sugestiami ustrojowymi. PO, jak sądzić można, skłania się do poglądu, iż Polska powinna być państwem z silną pozycją rządowego ośrodka władzy na wzór systemu kanclerskiego, PiS natomiast, opowiadając się za systemem parlamentarno-gabinetowym, sugeruje zarazem wydatne rozszerzenie kompetencji prezydenta jako głowy państwa i drugiego członu władzy wykonawczej.

[srodtytul]Spadek po PRL[/srodtytul]

Jednakże realizacja tych daleko sięgających reform konstytucyjnych nie wydaje się w najbliższym czasie prawdopodobna, a to ze względu na znaczną rozbieżność stanowisk w sprawach ustrojowych między największymi partiami politycznymi w naszym Sejmie i Senacie oraz na to, że żadna z nich nie ma wystarczającej siły, by je samodzielnie przeforsować. W granicach politycznych możliwości (po ustaleniu jakiegoś kompromisowego rozwiązania) znajduje się natomiast ograniczenie liczby posłów i senatorów. Liczba deputowanych reprezentujących naród w izbach parlamentarnych jest bardzo różna w różnych czasach i w różnych krajach. Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej z 1921 r. Sejm liczył 444 posłów, a Senat 111 senatorów. Po wprowadzeniu w życie Konstytucji RP z 1935 r. drastycznie obniżono liczbę posłów, do 208, a liczbę senatorów, których część zresztą nie pochodziła z wyborów powszechnych, do 96. Ograniczenia były elementem większego pomysłu ustrojowego realizowanego przez autorów konstytucji z 1935 r. Polegał on na wprowadzeniu w naszym kraju rozwiązań autorytarnych.

Obecnych 460 posłów jest w pewnym sensie spadkiem po PRL. Do początku lat 60. liczba ta ustalana była na podstawie tzw. kwoty przedstawicielstwa. Jeden poseł miał przypadać na 60 tys. obywateli. Ponieważ w tamtym czasie zaludnienie kraju szybko wzrastało, powiększać by się musiała też liczba posłów. Sala sejmowa nie byłaby w stanie ich pomieścić, gdyby w pewnym momencie nie położono temu procesowi kresu. Ustalono więc, że liczba posłów powinna zostać ustabilizowana na poziomie 460.

Liczba senatorów (100) została ustalona, jak wiadomo, przy Okrągłym Stole i była pochodną ilości ówczesnych województw (49). I tak pozostało do dziś mimo zmian w podziale administracyjnym kraju. Liczby te nie mają uzasadnień w tradycji konstytucyjnej naszego kraju czy też w obiektywnych wymogach ustrojowych.

Gdy spojrzymy na liczebność parlamentów innych państw, trudno znaleźć jakąś stałą wspólną dla nich prawidłowość. Liczą się przede wszystkim, jak można sądzić, względy, historyczne i odrębne dla każdego tradycje ustrojowe. Jedynie z największym tylko przybliżeniem można powiedzieć, że liczba deputowanych jest odzwierciedleniem stanu zaludnienia danego kraju.

Liczba członków Izby Reprezentantów w Stanach Zjednoczonych początkowo rosła wraz ze wzrostem populacji. W 1790 r., gdy USA liczyły ok. 3,6 mln mieszkańców, w Izbie zasiadało 105 deputowanych, w 1890 r. było ich już 356, a USA liczyły 62 mln obywateli. Lecz w 1900 r. liczbę deputowanych ustabilizowano na poziomie 435, choć kraj ma obecnie już 305 mln mieszkańców.

We Francji mającej około 60 mln obywateli Zgromadzenie Narodowe liczy 577 członków, Senat 321. W brytyjskiej Izbie Gmin, w państwie o zbliżonej do Francji liczbie mieszkańców, zasiada 646 posłów, w Izbie Lordów (niepochodzącej z wyboru) 732 parów. Gdy idzie o naszych najbliższych sąsiadów: litewski Sejmas liczy 141 członków (Litwa ma 3,5 mln obywateli), Czeska Izba Poselska – 200 posłów, Senat zaś 81 senatorów (Czechy zamieszkuje ok. 10 mln osób).

[srodtytul]Sejm reprezentatywny[/srodtytul]

Jaka powinna być więc optymalna liczba posłów i senatorów? Udzielając odpowiedzi na to pytanie, należałoby się kierować trzema przynajmniej przesłankami. Po pierwsze, liczba ta musi zapewniać reprezentatywność parlamentu. Sejm i Senat są organami, w których powinny znaleźć miejsce wszystkie liczące się siły polityczne kraju i środowiska społeczne. Im więcej posłów i senatorów, tym spełnienie tego warunku jest łatwiejsze. Mała liczba deputowanych może być przyczyną trudności w pokonaniu wymagań stawianych przez ordynację wyborczą przede wszystkim przez partie drugiego i trzeciego politycznego rzutu. Liczyć się będą tu przede wszystkim najwięksi. Nic dziwnego, że propozycje ograniczenia liczby posłów i senatorów wysuwają dwa stronnictwa, które dziś opanowały niemal cały Senat i zdecydowaną większość miejsc w Sejmie. Im parlamentarna marginalizacja raczej nie grozi.