Prezydent Tusk zaszkodzi Platformie

[b][link=http://blog.rp.pl/blog/2009/05/17/jacek-kloczkowski-prezydent-tusk-zaszkodzi-platformie/]skomentuj na blogu[/link][/b]

Platforma Obywatelska bije rekordy sondażowej popularności. Nie przeszkadzają jej nawet nie najlepsze opinie o rządzie, który tworzy. To skłania wielu komentatorów do uznania, że Polacy nie widzą dla niej obecnie alternatywy. Czyżby więc czekały nas lata hegemonii PO?

Jest to z pewnością scenariusz prawdopodobny. Jednak pozycja PO może się zachwiać, jeśli osiągnięty zostanie główny cel jej obecnego przywódcy – a więc jeśli Donald Tusk zostanie prezydentem. Perspektywa przeprowadzki lidera z Alej Ujazdowskich na Krakowskie Przedmieście wikła bowiem Platformę w sytuację, której żadna partia nie lubi: walki o sukcesję.

[srodtytul]Powrót szorstkiej przyjaźni [/srodtytul]

Już tylko wyjątkowo ekscentryczni komentatorzy mogą utrzymywać, że Tusk nie podporządkowuje swoich rządów jako premiera zwiększeniu szans na triumf w przyszłorocznych wyborach prezydenckich. Jest ich faworytem. Jego przewaga w sondażach jest wyraźna, można więc – nie przesądzając tego definitywnie – założyć, że wygra wybory.

Obecnie, gdy Donald Tusk jest premierem, brak realnej alternatywy dla jego przywództwa w partii jest dla niej korzystny, stabilizuje bowiem jej sytuację wewnętrzną. Gdy lider zostanie prezydentem, sytuacja się zmieni. Ktoś będzie musiał zostać premierem – to znaczy sprawować realną władzę.

Oczywiście można sobie wyobrazić, że Tusk postanowi potraktować prezydenturę – mimo dość młodego, jak na polityka, wieku – jako zwieńczenie swej kariery politycznej. Wówczas mógłby z pewnym dystansem patrzeć na premiera z PO, który miałby do powiedzenia w sprawach wewnętrznych znacznie więcej niż prezydent.

Dużo bardziej prawdopodobne jest jednak, że obecny szef PO chciałby zachować kontrolę nad kluczowymi aspektami polskiej polityki. Wszak byłby pierwszym prezydentem wybranym w wolnych wyborach, który miałby premierowskie doświadczenie rządzenia krajem. Być może krzywdziłaby go opinia o nim jako polityku owładniętym żądzą władzy. Niemniej, gdy już się zasmakowało rządzenia, niełatwo poskromić później swoje ambicje.

Realizowałby się więc wariant powielający schemat rosyjski, choć odwrócony, jeśli chodzi o stanowiska: tam Władimir Putin namaścił nowego prezydenta, który ma mu nie przeszkadzać jako premierowi. Tu Donald Tusk musiałby wskazać następcę gotowego zaakceptować przesunięcie centrum decyzyjnego z Kancelarii Premiera do Pałacu Prezydenckiego.

Można oczywiście zacząć od razu rozważać, kto ze współpracowników Donalda Tuska ma kwalifikacje, aby zostać premierem, i zarazem daje gwarancję absolutnej lojalności. Naiwnością byłoby jednak sądzić, że następca Tuska na fotelu premiera zechce być figurantem. W takiej roli obsadzano Kazimierza Marcinkiewicza i Jerzego Buzka – i pamiętamy, jak to się skończyło.

Znacznie bardziej prawdopodobny jest wariant określany mianem szorstkiej przyjaźni – eufemistycznie nazywający spory polityczne z czasów rządów Aleksandra Kwaśniewskiego i Leszka Millera. Jakkolwiek w oficjalnych wystąpieniach liderzy PO nigdy tego nie przyznają, czekają ich podobne kłopoty w przypadku zwycięstwa Donalda Tuska. Dopóki nie zostanie zmieniona w tym zakresie konstytucja – na co się nie zanosi – rywalizacja o wpływy między prezydentem i premierem jest wpisana w logikę polskiej polityki.

Fakt wywodzenia się przez nich z jednej formacji oznacza jedynie tyle, że muszą zachować więcej pozorów zgodnej współpracy niż w przypadku klasycznej kohabitacji. Zarazem skutki nieuchronnych tarć będą dla ich partii bardzo dotkliwe.

[srodtytul]Kto porwie masy [/srodtytul]

Kłopot PO przy wyborze następnego premiera będzie zresztą bardziej złożony. Siła tej partii opiera się w znacznej mierze na skutecznej polityce wizerunkowej. Niezależnie od oceny Donalda Tuska jako premiera można uznać, że na ogół dobrze się prezentuje Polakom. W Platformie nie widać dla niego alternatywy.

Podobnie było w SLD – gdy Aleksander Kwaśniewski został prezydentem, nie pojawił się nikt, kto mógłby się z nim równać popularnością. Najczęściej wymienianego w kontekście obsady fotela premiera po Tusku Grzegorza Schetynę trudno uznać za polityka, który by się odnajdywał w medialnej demokracji, gdzie liczy się głównie wizerunek. Również Bronisław Komorowski i Zbigniew Chlebowski nie są najlepszymi produktami marketingu politycznego.

Być może w idealnym świecie znacznie bardziej niż umiejętność trafiania w nastroje społeczne i dobre prezentowanie się w mediach liczyłyby się wiedza, kompetencje, zdolności przywódcze, prawość charakteru, budzący uznanie życiorys. W świecie demokracji medialnej, gdy się nie najlepiej wypada w ocenach jakości rządzenia, trzeba nadrabiać marketingiem. To się Donaldowi Tuskowi udaje. Jego następca może polec na tym polu z kretesem i pogrążyć PO.

Problem Platformy polega na tym, że nie wykreowała w ostatnich dwóch latach żadnej nowej twarzy, z którą mogłaby łączyć nadzieje na łagodną zmianę jednego "frontmana" na kolejnego. Wymieniany niekiedy w tym kontekście Radosław Sikorski nie ma na tyle silnej pozycji w partii, aby widzieć w nim konkurenta dla ludzi z najbliższego otoczenia Donalda Tuska. Jako nabytek z szeregów PiS dla polityków PO o dłuższym stażu i poglądach odległych od konserwatywnych jest wyjątkowo niedogodnym kandydatem na lidera.

Oni sami ze swego grona także jednak nie są w stanie wyłonić nikogo zdolnego porwać masy. Świadczy to o krótkiej ławce, ale nie tylko – jest to także efekt podporządkowania polityki partii dwóm celom: wyborowi Tuska na prezydenta i walce z PiS.

W ostatnich miesiącach twarzami PO są – co oczywiste – sam premier, ale także zaprawieni w brutalnych starciach z PiS Stefan Niesiołowski i Janusz Palikot, politycy (mimo zapowiedzi tego ostatniego) nieliczący się w walce o sukcesję. Jeśli Tusk będzie zwlekał z oficjalnym namaszczeniem swojego następcy, może zrobić się za późno, aby wykreować go i zapewnić popularność, która stanowiłaby jego kapitał na początku urzędowania.

Wybór nowego lidera oznacza wiele ruchów na różnych szczeblach władz partyjnych. Kiedy po zwycięskich wyborach Tusk spróbuje wcielić się wizerunkowo w rolę prezydenta wszystkich Polaków, nowy premier będzie musiał umocnić swoje wpływy w PO i wzmocnić swoje otoczenie. Platforma nie jest partią bujających w obłokach idealistów, lecz grupą ludzi, którzy możliwość sprawowania realnej władzy doceniają. Tym twardziej będą o swoją pozycję zabiegać.

[srodtytul]Początek erozji popularności [/srodtytul]

Obecnie istniejący układ personalny niełatwo jest naruszyć. Niezadowoleni ze swojej pozycji w strukturach partii działacze Platformy – zarówno zmarginalizowani w poprzednich latach (np. Cezary Grabarczyk), jak i dopiero rosnący w znaczenie (np. Janusz Palikot) – spróbują wykorzystać pierwszą nadarzającą się okazję, aby ją wydatnie poprawić. Jak to zwykle bywa w takich przypadkach, zawarte zostaną różne wewnątrzpartyjne koalicje, Jan Rokita był bowiem chyba ostatnim liderem PO, który próbował rozgrywać w niej karty w pojedynkę, bez solidnego zaplecza.