Salonowa lewica

Trzyprocentowy sondaż Ruchu Palikota, choć to zdarzenie jednorazowe, poruszył polską politykę. Rzadko się zdarza, aby jakieś ugrupowanie zaledwie w kilka tygodni zgubiło większość swoich zwolenników. Na dodatek w zestawieniu z innymi zjawiskami sondażowa zapaść partii Janusza Palikota uzmysłowiła, jak niewiele w polskiej polityce daje odwoływanie się do haseł światopoglądowych. Rzecz dotyczy przede wszystkim lewicy, a nie prawicy, bo po drugiej stronie sceny politycznej radykalizm raczej popłaca.

Te inne zjawiska, z którymi należy zestawić złą passę Palikota, to sondażowa i organizacyjna stabilizacja głównego konkurenta, czyli SLD. Nie ma tu nic oszałamiającego, bo mówimy o notowaniach rzędu 10 procent, ale pamiętajmy, że jeszcze wiosną Palikot zapowiadał całkowitą anihilację Sojuszu.

Drugie zjawisko to kondycja tzw. liberalno-lewicowego skrzydła Platformy Obywatelskiej. W tej kwestii jest w ogóle poważny definicyjny problem. Co jakiś czas opinia publiczna jest informowana o kolejnym, ostrym ponoć, sporze dzielącym PO w kwestiach obyczajowych. A to spór o in vitro, a to o związki partnerskie, wreszcie o konwencję Rady Europy ws. przemocy w rodzinie. Spór ma się toczyć między plaformerskimi konserwatystami, których twarzą jest Jarosław Gowin, a lewicową częścią PO. Rzecz jednak w tym, że wiemy, kim jest Gowin, i znamy nazwiska polityków PO deklarujących konserwatywne poglądy. Za to po drugiej stronie mamy do czynienia z garstką osób, zazwyczaj nieznanych opinii publicznej, które epizodycznie zabierają głos w konkretnych sprawach.

Dla kogo listek marihuany

Zjawisko uwiądu lewicy obyczajowej dotyczy odległych od siebie środowisk. Przyczyna jednak jest wspólna -  niewielu wyborców interesują hasła „wyzwolenia obyczajowego". Na lewicy zaś najbardziej nośne są hasła socjalne.

-  Sprawy obyczajowe są ważne tylko na etapie gry „zaistnieć", dalej nie. Palikot na antyklerykalizmie mógł osiągnąć maksymalnie 10 procent -  zauważa politolog dr Jarosław Flis.

Inny politolog, dr Rafał Chwedoruk, dodaje: -  „Obyczajówka" jest ważna dla części elektoratu wielkomiejskiego, któremu i tak bliżej do PO czy dawnej Unii Wolności.

Czyli ludzi raczej zamożnych, którzy w swoich wyborach politycznych kierują się także innymi czynnikami niż tylko walka o „prawa" homoseksualistów. Zresztą Chwedoruk ze śmiechem słusznie rysuje obraz wyborcy SLD -  emerytowanego pułkownika MO, który miałby dołączyć do owej walki. Każdy przyzna, że byłaby to groteska.

Udana reanimacja SLD to efekt ostrego oporu wobec podniesienia wieku emerytalnego i współpracy ze związkami zawodowymi. Żartobliwie można stwierdzić, że to zasługa Donalda Tuska, bo jesienią poturbowany wyborczą klęską Sojusz chciał za wszelką cenę dołączyć koalicji. Tusk nie chciał, więc SLD nie pozostało nic innego, jak stać się opozycją. Jak widać, wyrazista postawa opłaciła się partii Leszka Millera, tak jak niewyrazista zabija ugrupowanie Palikota.

Rzecz nawet nie w tym, że Janusz Palikot lawirował od haseł o budowaniu fabryk do wolnorynkowego liberalizmu. Wszystkie inne partie też halsują w razie potrzeby. Ale każda z nich -  PO, PiS, SLD -  dorobiła się wiernych elektoratów, które nawet z zaciśniętymi zębami, ale wybaczą wiele swoim reprezentantom. Palikot zaś nie zdobył oddanych wyborców. I nie jest to efekt tego, że jego partia działa od niedawna. Nie miał czym pozyskać ich wierności. Wpięty w marynarkę listek marihuany to za mało. Słusznie zauważył w rozmowie z „Rz" doradca Palikota Piotr Ikonowicz, że co z tego, iż amator marihuany będzie mógł sobie ją swobodnie kupić, gdy nie będzie miał na to pieniędzy. Zresztą wśród miłośników trawki frekwencja wyborcza raczej nigdy nie będzie zbyt wysoka, w odróżnieniu od ubożejących emerytów.

Politycy typu „buu"

Historia Janusza Palikota uzmysławia jeszcze jeden problem z lewicą obyczajową w Polsce. To sztuczny konstrukt, który -  w porównaniu z innymi nurtami politycznymi -  nie ma swoich społecznych czy historycznych korzeni. Palikotowi wypomina się wspieranie konserwatywnego tygodnika „Ozon". Oczywiście zdarzają się gwałtowne zmiany poglądów, ale w jego przypadku wiele osób podejrzewa go o koniunkturalizm. Nawet jeśli niesprawiedliwie, to jest to zagrożenie dla jego wiarygodności. Mało który inny polski polityk ma ten problem -  nawet najbardziej nienawidzące Jarosława Gowina czy Leszka Millera osoby nie kwestionują ich światopoglądowej integralności.

Palikot odbierany jest jako osoba, która wygrała casting na polityka lewicy obyczajowej. Grupa jego przyjaciół, z których najbardziej znana jest prof. Środa, potrzebowała mieć swojego reprezentanta. Tego samego chciała „Gazeta Wyborcza". Palikot odpowiedział na zapotrzebowanie.