Przypadek Amber Gold i pokrewny przypadek Finroyal kończą się jak zawsze: klienci parabanków tracą czas, nerwy, zainwestowane pieniądze i policzone już w myślach zgoła nieprawdopodobne zyski. Co gorzej, tracą wiarę w państwo i sprawiedliwość, w skuteczność instytucji stojących na straży prawa. I jak zawsze rozglądamy się, kogo za to obwinić.
Po pierwsze, winimy parabanki, które mamiły naiwnych obietnicami nieprzeciętnych zysków. Były to obietnice oczywiście niemożliwe do spełnienia, kto im uwierzył, sam sobie zaszkodził.
Przeto, po drugie, winimy naiwnych, którzy zaufali parabankom i dali się oszukać. Po co nieśli oszczędności do firm o wątpliwej wiarygodności? Warto powiedzieć otwarcie: jak nieznajomość prawa nie zwalnia od odpowiedzialności, tak nieznajomość podstawowych zasad oszczędzania i inwestowania nie tłumaczy naiwności i głupoty. Przed ponad 20 laty kraj wszedł w okres transformacji gospodarczej, przez ten czas można było nauczyć się bardzo wiele. Zwłaszcza że społeczeństwu nie poskąpiono wiedzy. Programy edukacyjne, jak postępować z pieniędzmi, były i są prowadzone na bardzo wysokim poziomie, przez media, instytucje finansowe, rząd. Każdy miał szansę skorzystania z nich.
Po trzecie, winimy państwo. Winią je nie tylko pokrzywdzeni, którzy stracili pieniądze, a teraz - rozgoryczeni - pragną się rozgrzeszyć, więc przypisują komu innemu odpowiedzialność za swoje niefrasobliwe postępowanie. Winią je także inni, zniecierpliwieni impotencją władzy. Nie chodzi przy tym o państwo jako twór abstrakcyjny, lecz o jego konkretne organy. O prokuraturę, która nie potrafiła sprawnie i w porę rozwikłać żadnej z głośnych afer finansowych, od FOZZ i Telegrafu, poprzez Bezpieczną Kasę Oszczędności, aferę PZU Życie, po Amber Gold i Finroyal. O sądy, kultywujące przewlekłość postępowań. O Komisję Nadzoru Finansowego, która wprawdzie ostrzegała, lecz co z tego?
Gdyby, jak zażartował publicysta „Rzeczpospolitej", prokuratorzy zwracali pieniądze stracone w następstwie ich zaniedbań, pokryliby zadłużenie państwa i zafundowali nam nadwyżki. Tylko jedną wielką aferę finansową udało się zatrzymać niemal w porę: krakowską aferę kefirową. Naiwni wnosili wysokie kaucje za udostępniane im bakterie, którymi zakwaszali mleko zamieniające się dzięki temu w kefir na domowych parapetach, by odsprzedać go z zyskiem, ponownie pobrać bakterie itd., a jednocześnie rozgłaszać, jaki znakomity to interes. Kaucje przyniosły oszustom fortunę, zanim rozgonił ich samotny magister farmacji z krakowskiego sanepidu, który w domowej hodowli kefirów dopatrzył się obrazy zasad higieny.
