Platforma Tuska czy obywatelska

Najgorsze, co może spotkać polityka, to popadnięcie w śmieszność. To przypadłość tym bardziej przykra, że zazwyczaj odbiera mu klasę, nie odbierając dobrego samopoczucia.

Grono działaczy Platformy Obywatelskiej domagających się usunięcia z partii Jarosława Gowina ociera się o to niebezpieczeństwo. Nawet jeśli czołowy konserwatysta jest, w ich ocenie, zbyt krytyczny wobec kierownictwa i linii politycznej ugrupowania, taka represjonująca reakcja jest dla formacji, która ma ambicje ustalać wysokie standardy demokracji, osobliwa. Nie mieści się w kanonie partii europejskich, do których Platforma należy. Raczej nie zdarza się tam, aby relegowano z szeregów partyjnych polityków, którzy są w sporze z liderem. Jeśli przegrywają z nim współzawodnictwo, po prostu tracą wpływy i przestają się liczyć.

Wybory przewodniczącego niczego nie nie wyprowadziły partii na prostą

Nerwowy dygot

Nerwowość platformerskich jastrzębi ma kilka powodów. Partie zawsze wpadają w nerwowy dygot, gdy zbliżają się wybory i spadają im notowania. Zaczynają się przedbiegi do ustalania list wyborczych, a kolejność miejsc na nich staje się sprawą życia lub śmierci. W takiej atmosferze chętnie, pod dowolnym pretekstem, wycina się konkurentów. Łatwiej zapewnić sobie reelekcję.

Tę obserwację wydaje się potwierdzać charakter zarzutów formułowanych pod adresem Gowina. W Platformie nie odbyła się żadna merytoryczna debata, która stanowiłaby płaszczyznę wymiany poglądów między nim i jego przeciwnikami. W rezultacie akt oskarżenia przeciw niemu ma charakter inkwizytorski; ma zostać ukarany za całokształt.
Kolejny powód nerwowego poruszenia Platforma dzieli z większością partii III RP. Wynika on z nieumiejętności zachowania skuteczności przy jednoczesnym prawie do krytyki i otwartego wyrażania poglądów. Inaczej mówiąc, jest to kwestia jedności i wewnętrznego pluralizmu. Polskie partie mają z tym problemem regularne kłopoty. Rozwiązują je – z wyjątkiem PSL – przez rozłam lub karne wyrzucenie za burtę kontestatorów.
Trudności Platformy potęguje jej ideowa wielonurtowość. Dopóki liberałowie i konserwatyści maszerowali pod wspólnym sztandarem, nie zabiegając o to, kto trzyma drzewce, dopóty Donald Tusk mógł tym sztandarem swobodnie wymachiwać. Przyzwyczajony do pragmatycznego zarządzania ugrupowaniem, które żyło głównie walką interesów, został zaskoczony nowym zjawiskiem – ostrą konfrontacją ideową. Tym bardziej że po raz pierwszy orientacja konserwatywna zyskała w osobie Gowina przywódcę. Dwudziestoprocentowe poparcie dla niego to wynik, którego Donald Tusk lekceważyć nie może.

Byłoby uproszczeniem, gdyby traktować wyniki wyborów w PO jako wykładnik rozkładu sił między konserwatystami i liberałami. Kultura polityczna tej partii nie pozwalała dotąd na ukształtowanie się dojrzałych form funkcjonowania frakcji kierujących się wartościami. Dlatego trudno niekiedy dokładnie określić, w jakim przypadku chodzi o spór światopoglądowy, a w jakim o pospolitą grę interesów.

Tak czy owak, Platforma weszła w fazę krytyczną i jej lider musi się zastanowić, czy jego zwycięstwo jest rzeczywiście potwierdzeniem efektywności dotychczasowego stylu sprawowania przywództwa. Zwłaszcza iż nastąpiło przy zastanawiająco niskiej frekwencji.

Pyrrusowe zwycięstwo?

Wybory przewodniczącego niczego nie rozstrzygnęły i nie wyprowadziły partii na prostą. Jakie będzie następne posunięcie premiera? Pole manewru w polityce rządu jest ograniczone i w zasadzie sprowadza się do rekonstrukcji gabinetu. Nikt już nie spodziewa się podjęcia poważniejszych wysiłków reformatorskich, tym bardziej że ich konsekwencje nie przysporzyłyby rządowi popularności. Coraz bardziej problematyczne stają się możliwości pobudzenia gospodarki poprzez fundusze unijne, ich uruchomienie wymaga bowiem wkładu własnego. W finansach państwa zaś zionie coraz większa dziura budżetowa, nie ma więc skąd czerpać koniecznych środków. Minister finansów widzi ratunek w likwidacji OFE. Nie usuwa to strukturalnych przyczyn deficytu budżetu, a osłabia system emerytalny i zmniejsza wiarygodność polityki finansowej państwa. Na tym przykładzie widać wyraźnie, jak w działaniach rządu realizacja celów strategicznych traci na znaczeniu na rzecz bieżącego administrowania. Tymczasem nastroje pogarszają się i narasta absmak Polaków do całej klasy politycznej. Niewykluczone, że Platforma doświadcza tego właśnie na własnej skórze.

Połowa jej członków w ogóle nie jest zainteresowana wyborem przewodniczącego. Jaki odsetek jej elektoratu byłby gotowy pofatygować się do urn, aby ocalić prezydenturę Hanny Gronkiewicz-Waltz w warszawskim referendum? Kierownictwo Platformy wydaje się już znać odpowiedź, dlatego wolałoby o to warszawiaków nie pytać.