Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty polityki rządu wobec dzierżawców gospodarstw rolnych pokazuje zaprezentowany niedawno raport Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN (IWRiR) i Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej (EFRWP) „Skutki polityki państwa realizowanej wobec dzierżawców wielkoobszarowych gospodarstw rolnych utworzonych w wyniku przekształceń byłych PGR-ów”.
Stopniowa parcelacja gospodarstw wielkotowarowych...
Już w latach 90. następowały wyłączenia części dzierżawionych („popegeerowskich”) gruntów z wielkotowarowych gospodarstw rolnych, które powstały na nieruchomościach tzw. Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Deklarowany cel wyłączeń: poprawa struktury obszarowej gospodarstw rodzinnych. Proces ten został nagle przyspieszony w 2011 r. przez nie w pełni przemyślaną ustawę, która wzbudziła poważne wątpliwości co do zgodności z Konstytucją RP.
Zastosowanego rozwiązania nie poddano rzetelnej ocenie prawnej, co pozwoliło „twórczo” je rozwinąć w ustawach przygotowanych przez kolejną ekipę rządzącą. W efekcie kontrolowane wyłączenia dzierżawionych gruntów przerodziły się w stopniową parcelację wielkotowarowych gospodarstw rolnych, ze szkodą dla ich efektywności.
Trwają właśnie protesty rolników, którzy jako jedną z przyczyn niezadowolenia wymieniają obowiązek ugorowania 4 proc. gruntów. To jest warunek otrzymania dopłat unijnych (notabene, ugorowanie, jako dobra praktyka rolnicza, znana przynajmniej od czasów średniowiecza, pozwala utrzymać glebę w dobrej kondycji i zapewnić wysoką jej produktywność). Tymczasem narzucone ustawą z 2011 r. trwałe wyłączenie z wielkich gospodarstw dzierżawców 30 proc. gruntów uprawnych (często najlepszych) stanowiło wręcz zamach na ich integralność, choć nie wywołało to wówczas masowych protestów, prawdopodobnie z uwagi na mniejszą liczebność dotkniętych tym producentów rolnych. Środowisko to zresztą preferowało inne, jak się okazuje, mniej skuteczne niż obecne blokady, metody: dialog, argumenty prawne.
...jest motywowana ideologicznie
W ocenie autorów raportu IRWiR parcelacja wielkotowarowych gospodarstw rolnych prowadzonych przez dzierżawców, które powstały na gruntach Skarbu Państwa, ma przesłanki czysto ideologiczne: dążenie do „powrotu polskiej ziemi w polskie ręce” oraz przeświadczenie o konieczności wspierania „rolnictwa rodzinnego”. Obie przesłanki są wątpliwe, zwłaszcza w zderzeniu z obecną praktyką dowodzącą, że u podstawy działań prowadzących do parcelacji leży niejednokrotnie najzwyklejszy polityczny cynizm.
