Filip Elżanowski, Wojciech Dmochowski: General Counsel kluczowym elementem efektywnego zarządzania ryzykami

Tego rodzaju praktyka w żaden w sposób nie odpowiada na potrzeby współczesnego życia gospodarczego, gdzie prawnik wewnętrzny winien być równoważnym partnerem dla managementu, być w pełni włączony w proces decyzyjny organizacji.

W związku z tym, szczególnie w modelu anglosaskim, struktura organizacyjna firm uwzględnia stanowisko General Counsel (GC). Poniżej przyjrzymy się temu, jakie role pełnią prawnicy in-house, dyrektor departamentu prawnego i General Counsel, a także jak ich obecność wpływa na proces podejmowania decyzji biznesowych oraz kwestie odpowiedzialności.

Pierwszym ogniwem w strukturze są prawnicy in-house, zatrudnieni bezpośrednio przez firmę. Są to prawnicy o różnych specjalizacjach, obejmujących obszary takie jak prawo korporacyjne, prawo pracy czy prawo umów. Ich rola polega na świadczeniu pomocy prawnej, związanej z codzienną działalnością przedsiębiorstwa.

Dyrektor departamentu prawnego to kluczowa postać nadzorująca pracę prawników in-house. Jego zadania skupiają się na organizacji pracy departamentu, kierowaniu zespołem oraz zapewnianiu efektywnej komunikacji wewnętrznej. To lider, który musi skutecznie zarządzać zasobami ludzkimi i zapewniać, że działanie departamentu jest zgodne z celami strategicznymi firmy.

Najwyższym szczeblem w strukturze jest General Counsel, jednocześnie jest najwyższym rangą prawnikiem w firmie i członkiem zarządu. Jego rola nie ogranicza się jedynie do udzielania porad prawnych. GC odpowiada za podejmowanie strategicznych decyzji prawnych, będąc jednocześnie kluczowym doradcą dla zarządu w kwestiach związanych z ryzykiem prawno-biznesowym, zgodnością i strategią biznesową.

Posiadanie General Counsel na poziomie członka zarządu służy uzupełnieniu wiedzy na szczeblu decyzyjnym. Zarząd, mając General Counsil w swoich szeregach, zyskuje dostęp do kompleksowej informacji na temat problemów prawnych przedsiębiorstwa, co obejmuje zarówno potencjalne zagrożenia związane z projektowanymi aktami normatywnymi czy prowadzonymi postępowaniami. Dzięki temu zarząd jest w stanie ocenić, jak kwestie prawne wpływają na ryzyko biznesowe przedsiębiorstwa. General Counsel nie tylko analizuje kwestie prawne, ale jako członek zarządu, aktywnie uczestniczy w procesie podejmowania decyzji biznesowych.

Odpowiedzialność karna członków zarządu za przestępstwa gospodarcze uregulowana jest m.in. w art. 296 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, zgodnie z którym, członkowie zarządu mogą być pociągnięci do odpowiedzialności karnej m.in. za niedopełnienie obowiązków bądź nadużycie uprawnień. Ponadto, na podstawie art. 293 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych członkowie zarządu w spółce z o.o. oraz na podstawie art. 483 k.s.h. członkowie zarządu w spółce akcyjnej ponoszą wobec spółki odpowiedzialność za szkody wyrządzone spółce, a powstałe na skutek działania lub zaniechania członków zarządu sprzecznego z prawem lub postanowieniami umowy spółki. W przypadku, gdy General Counsel jest członkiem zarządu, jego odpowiedzialność zrównuje się z odpowiedzialnością pozostałych członków zarządu. Natomiast, w przypadku dyrektora departamentu prawnego, zatrudnionego na umowę o pracę lub w ramach umowy o współpracę, ponosi on odpowiedzialność za swoje działania w obrębie przydzielonych mu zadań, ale zazwyczaj nie ponosi bezpośredniej odpowiedzialności finansowej za całą firmę.

W dużych podmiotach gospodarczych, zwłaszcza o złożonej strukturze organizacyjnej i globalnym zasięgu działalności, General Counsel pełni kluczową rolę w ocenie i zarządzaniu kwestiami prawno-biznesowymi. Często pojawiają się kwestie prawne o dużym stopniu specjalizacji i złożoności. General Counsel mając specjalistyczną wiedzę prawniczą, jest w stanie skutecznie zarządzać kwestiami prawno-biznesowymi na różnych obszarach geograficznych, uwzględniając lokalne uwarunkowania prawne.

W niektórych przypadkach, dyrektor departamentu prawnego, który specjalizuje się w kwestiach prawnych, może być bardziej skoncentrowany na aspektach czysto prawniczych, niekoniecznie zaś na biznesowych aspektach codziennej działalności przedsiębiorstwa. W takich sytuacjach konieczny jest udział członka zarządu w postaci General Counsel, aby zagwarantować uwzględnienie szerszej perspektywy, która wykracza poza zakres tradycyjnych kompetencji prawniczych.

Podsumowując, w świetle rozwijającego się otoczenia prawnego i biznesowego, rola General Counsel staje się kluczowym elementem efektywnego zarządzania ryzykami, zgodnością z przepisami oraz strategicznego rozwoju międzynarodowych przedsiębiorstw. Włączenie General Counsel jako równoprawnego partnera członków zarządu do struktury organizacyjnej jest reakcją na rosnące wyzwania związane z równoczesnym zarządzaniem ryzykami prawno-biznesowymi.