Nowy właściciel, który kupił kamienicę z lokatorami, przejmuje prawa i obowiązki swojego poprzednika. Oznacza to, że może kontynuować umowę na dotychczasowych zasadach albo ją zmienić. Wtedy zazwyczaj chce podnieść czynsz albo pozbyć się lokatorów. Przepisy pozwalają mu na jedno i drugie, pod warunkiem jednak, że przestrzega przepisów ustawy o ochronie praw lokatorów (dalej : ustawa). Zawiadomienie o podwyżce musi być złożone na piśmie, a właściciel ma obowiązek poinformować o niej z trzymiesięcznym wyprzedzeniem. W ciągu roku mogą być maksymalnie dwie podwyżki. W zależności od ich wysokości obowiązują dwa różne tryby wypowiadania umów.
Jeżeli po podwyżce czynsz przekroczy w skali roku 3 proc. wartości odtworzeniowej, to najemca ma prawo żądać uzasadnienia i kalkulacji podwyżki oraz zaskarżyć ją do sądu. Gdy natomiast podwyżka tej wartości nie przekroczy, to takie prawo mu nie przysługuje.
Ustalenie tych trzech procent nie jest trudne, jeżeli zna się mechanizm liczenia. Wartość odtworzeniowa to iloczyn powierzchni użytkowej lokalu i wskaźnika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1 mkw. powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego (koszt odtworzenia to w praktyce średnia cena mkw. mieszkania na danym terenie).
Wskaźniki ustalają wojewodowie osobno dla województwa oraz dla miast będących siedzibą wojewody lub sejmiku województwa i publikują je w dziennikach urzędowych województw. Wskaźniki można znaleźć też m.in. na stronie internetowej Ministerstwa Infrastruktury.
Właściciel kamienicy nie może pozbyć się lokatora bez powodu. Art. 11 ust. 2 ww. ustawy podaje przyczyny. Wśród nich są m.in. zaległości w czynszu (wynoszące minimum trzy miesiące). Może też wypowiedzieć umowę z trzyletnim wyprzedzeniem. Nie ma wtedy obowiązku dostarczenia innego mieszkania najemcy. Przepis wymaga jednak, by właściciel sam zamieszkał w tym lokalu lub by wprowadziła się do niego osoba z jego rodziny. Nie ma wtedy znaczenia, że najemca płacił na bieżąco za mieszkanie. Takiego wypowiedzenia nie można wręczyć osobie, która ukończyła 75 lat.
