Przekształcanie użytkowania wieczystego we własność gruntów obliguje do zapłaty VAT - wyrok TSUE

Według wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wydanego we czwartek 25 lutego, przekształcanie użytkowania wieczystego we własność jest formą działalności gospodarczej i czynnością opodatkowaną. Tym samym opłaty przekształceniowe uiszczane przez podmioty nabywające własność nieruchomości powinny być obciążone VAT.

Zarząd majątkiem to biznes

Sprawa trafiła do TSUE jako efekt sporu gminy Wrocław z dyrektorem Krajowej Informacji Skarbowej na tle interpretacji prawa podatkowego. Samorząd twierdził we wniosku o tę interpretację, że od opłat przekształceniowych nie należy się VAT. Jednak w wydanej interpretacji stwierdzono, że owe opłaty to pozostająca do zapłaty część kwoty stanowiącej należność z tytułu ustanowienia prawa użytkowania wieczystego danego gruntu. Fiskus uznał, że pobierając te opłaty, gmina działa jako podatnik VAT, a nie w charakterze organu władzy publicznej (organy takie nie mogą być podatnikami).

Czytaj także: Przekształcenie użytkowania wieczystego we własność z VAT - opinia rzecznika generalnego TSUE

W sporze przed sądem administracyjnym gmina podnosiła m.in., że przekształcenia nie można uznać za typową dostawę towarów. Została ona bowiem dokonana z mocy prawa i nie było mowy o dobrowolności takiej transakcji.

Trybunał zwrócił jednak uwagę na treść art. 14 ust. 2 lit. a) unijnej dyrektywy o VAT. Przepis ten przewiduje, że „przeniesienie prawa własności do towaru w zamian za odszkodowanie, z nakazu wydanego przez organ władzy publicznej lub w jego imieniu albo z mocy prawa" jest traktowane jak dostawa towarów. Dodatkowo sędziowie stwierdzili, że „wykorzystywanie majątku rzeczowego w celu uzyskania z tego tytułu stałego dochodu" jest działalnością gospodarczą, podlegającą temu podatkowi. Jedna z rozpatrywanych kwestii dotyczyła charakteru działania gminy w takich operacjach. Jest ona niewątpliwie organem lokalnej władzy, co zasadniczo według dyrektywy o VAT wykluczałoby nadanie jej statusu podatnika.

Co jest działalnością

TSUE wziął jednak pod uwagę okoliczność, że właściciele nieruchomości poprzednio będących w użytkowaniu wieczystym mają obowiązek płacić gminie opłaty przekształceniowe przez 20 lat od dnia przekształcenia.

„To pozwala gminie Wrocław na uzyskanie z tego tytułu dochodu o charakterze stałym i że w konsekwencji transakcja ta stanowi działalność gospodarczą w rozumieniu art. 9 ust. 1 dyrektywy VAT" – stwierdzili sędziowie w uzasadnieniu.

W uzasadnieniu zaznaczono także, że przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nie zostało dokonane przez gminę. Gmina nie ustanawiała też wysokości tych opłat. Takie okoliczności nie pozwalają w tej sytuacji traktować gminy jako organu władzy. „Działalność wykonywana przez gminę Wrocław w ramach przekształcenia (...) ma charakter gospodarczy i nie można jej uznać za wykonywanie prerogatyw władzy publicznej" – czytamy w uzasadnieniu wyroku.

Trybunał przywołał w uzasadnieniu inne wyroki, dotyczące traktowania samorządów jako podatnika VAT. Wśród nich były także te wydane w sprawach gminy Wrocław (C 665/16 i C 276/14).

Wyrok oznacza, że jeśli dotychczas gminy nie naliczały VAT od opłat przekształceniowych – powinny to robić. Jeśli zaś naliczały i miały nadzieję go odzyskać, wyrok to uniemożliwi.

Sygnatura akt: C-604/19