- katastrofą budowlaną.
Jeżeli kontrola wynika z przepisów o budowie czy oddawaniu obiektów do użytkowania, to zazwyczaj wizyty inspektorów są zaplanowane wcześniej i inwestor jest o takim terminie powiadamiany (np. przy oddawaniu obiektu do użytkowania). Jeżeli zaś chodzi o wykrycie nieprawidłowości, to często o kontroli nie powiadamia się przedsiębiorcy.
W użytkowanych obiektach przy kontroli obecny jest kierownik zakładu pracy lub wyznaczony pracownik, właściciel lub zarządca budynku. Nadzór sprawdza m.in. książkę danego obiektu, to, czy zarządca lub jego właściciel dokonywali okresowych kontroli stanu technicznego obiektu, oraz czy zastosowali się do zaleceń.
W czasie kontroli inspektorzy mają prawo żądać informacji, udostępnienia dokumentów, mogą też nakazać (w formie postanowienia) dostarczenie w określonym terminie ocen technicznych lub ekspertyz. Są one wykonywane na koszt sprawdzanego.
Na postanowienie zlecające wykonanie ekspertyzy lub oceny przedsiębiorcy przysługuje zażalenie. Może je wnieść do wojewódzkiego inspektoratu nadzoru budowlanego — gdy postanowienie wydał powiatowy inspektor (PINB) lub główny inspektor (GUNB) — jeśli wydał je wojewódzki inspektor (WINB), a następnie do wojewódzkiego sądu administracyjnego, a od jego orzeczenia — do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Z kontroli sporządza się protokół; jeden z jego egzemplarzy otrzymuje przedsiębiorca.