W jakich przypadkach i w jaki sposób decyzja dotycząca wywłaszczenia nieruchomości może i powinna odnosić się również do nieruchomości sąsiednich?
Kwestia ta jest uregulowana w art. 120 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Zgodnie z tym przepisem, w przypadku, gdy zachodzi potrzeba zapobieżenia niebezpieczeństwu, wystąpienia szkody lub innym niedogodnością, jakie mogą powstać dla właścicieli (użytkowników wieczystych) nieruchomości sąsiednich względem nieruchomości wywłaszczanej – decyzja wywłaszczeniowa może zawierać kolejne elementy. Ustala się w niej bowiem wtedy niezbędne służebności, a także obowiązek budowy urządzeń, które zapobiegłyby tym zdarzeniom lub okolicznościom (obowiązek budowy tych urządzeń będzie obciążał podmiot wnioskujący o wywłaszczenie). Chodzi tu o potencjalne szkody lub utrudnienia, których prawdopodobieństwo powstania na konkretnych nieruchomościach będzie znaczące. Oczywiście, w pewnych sytuacjach może powstać spór co do zakresu, w jakim omawiane elementy powinny się znaleźć w decyzji wywłaszczeniowej. Niektórzy właściciele nieruchomości sąsiednich mogą bowiem kierować żądania zbyt daleko idące. W takich wypadkach nie można wykluczyć przeprowadzenia przez organ postępowania dowodowego w tym zakresie. Może się okazać, że dopiero opinie biegłych pozwolą na ostateczne zweryfikowanie tego, jak duże szkody wiązać się będą z wywłaszczeniem.
W orzecznictwie wskazuje się, że tego rodzaju niedogodnością jest konieczność znoszenia określonych uciążliwości (związanych z robotami budowlanymi), brak dojazdu, znacznie dalszy niż dotychczas dojazd, a także utrata pożytków, które wcześniej z określoną nieruchomością były związane (wyrok NSA z 19 maja 2010 r., I OSK 1039/09). Zakres ograniczeń i utrudnień, które przy tej okazji byłyby brane pod uwagę nie może być jednak nadmiernie – z przekroczeniem przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami – rozszerzany.
Naczelny Sąd Administracyjny wskazał w tym kontekście, że okoliczność, iż nieruchomość będąca sąsiednią w odniesieniu do terenu objętego wywłaszczeniem straciła na wartości w wyniku wywłaszczenia, nie stanowi zdarzenia, o którym mowa w art. 120 ustawy o gospodarce nieruchomościami (wyrok NSA z 15 kwietnia 2009 r., I OSK 559/08).
podstawa prawna: art. 120 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 1774 ze zm.)
