Smog. Kto truje powietrze? To my, nie oni

Eksperci przekonują, że to nie przypadek, że problem smogu w Polsce jest szczególnie dotkliwy zimą. W kraju jest pięć milionów budynków jednorodzinnych, z których 70 proc. jest nieocieplone lub słabo ocieplone, a większość z nich ogrzewana jest przestarzałymi piecami, w których można spalać wszystko - nie tylko odpady węglowe, ale też zwykłe śmieci. Nie tylko naukowcy uważają, że systemowa termomodernizacja domów jednorodzinnych zmniejszyłaby ilość generowanych przez nie szkodliwych substancji o ponad 60 proc.

Na własne życzenie

W krajach Europy Zachodniej niska emisja, będąca jedną z głównych przyczyn powstawania smogu, pochodzi przede wszystkim z sektora transportowego i dotyka przeważnie największe aglomeracje, a remedium okazuje się ograniczenie ruchu samochodowego w centrach miast.

Natomiast w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, w tym szczególnie w Polsce, główną przyczyną emisji szkodliwych substancji do atmosfery są emisje z pieców w domach jednorodzinnych, opalanych niskiej jakości paliwami i śmieciami oraz małych, lokalnych kotłowni węglowych. Ponieważ większość tych domów ma niski standard energetyczny, ich zapotrzebowanie na ciepło jest bardzo duże, co zwielokrotnia problem.

- W wyniku tego problemu mieszkańcy Polski oddychają powietrzem, w którym są nawet wielokrotnie przekraczane dozwolone normy stężeń substancji szkodliwych, takich jak: pył zawieszony (PM), tlenki azotu (NOx) czy benzo(a)pireny (BaP), wykazujące działanie rakotwórcze. W tym roku problem ten jest szczególnie odczuwalny, w wyniku specyficznych warunków klimatycznych. Jednak nie oznacza to, że wcześniej go nie było, albo nagle rozwiąże się sam - przekonują eksperci firmy Rockwool.

Jak podkreśla zespół Deloitte w raporcie „Polska energetyka na fali mega trendów", w piecach spala się paliwa niskiej jakości, co nie podlega żadnej kontroli czy ograniczeniom. Przeprowadzona przez NIK kontrola jakości powietrza potwierdziła, że emisja pochodząca ze spalania paliw przez gospodarstwa domowe w celach grzewczych była głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 (od 82 do 92,8 proc., w zależności od rejonu kraju).

Jakość rodem z PRL

Z danych zebranych przez firmę Rockwool w raporcie „Wielkie możliwości w małych budynkach – szansa na poprawę jakości życia w gminach", w Polsce jest około 6,5 miliona budynków, w tym aż 5 milionów to domy jednorodzinne. Najczęściej budowane były jeszcze w czasach PRL, gdy materiały i technologia pozostawiały wiele do życzenia.

Mieszka w nich ponad połowa mieszkańców Polski. Większość z nich, szczególnie na mniej zamożnych terenach wiejskich, nie została nigdy poddana gruntownym remontom czy modernizacji. Budynki te charakteryzują się nadmierną energochłonnością, która sprawia, iż potrzeba bardzo dużo ciepła do ich ogrzania.

- Tymczasem zmniejszenie ilości ciepła zapewniającej komfort o 50, a nawet 80 proc., możliwe dzięki dociepleniu budynków, bardzo ułatwiłoby decyzję o zastąpieniu węgla innym, czystszym paliwem. Bo choć cena takiego paliwa jest wyższa, to całkowity koszt ogrzewania i tak byłby mniejszy – komentuje Maria Dreger, ekspert Rockwool Polska.