Dokładne datowanie zabytków starożytnego Egiptu udało się dzięki badaniu ilości węgla radioaktywnego w szczątkach roślinnych. Ta metoda stosowana przez fizyków pozwoliła naukowcom stworzyć dokładną chronologię wydarzeń. Wiedzę o nich archeolodzy i historycy czerpali z zapisów sporządzanych najczęściej przy okazji pogrzebów władców.
Od XIX wieku naukowcy umieją odczytywać egipskie hieroglify. Teraz dostali najdokładniejsze narzędzie, o jakim dotychczas mogli tylko marzyć. Szczegóły na ten temat przynosi dzisiejsze wydanie magazynu „Science”.
[srodtytul]Węgiel z kosza[/srodtytul]
– Pierwszy raz datowanie metodą radiowęglową stało się precyzyjne na tyle, aby uchwycić konkretne daty związane z historią Egiptu – powiedział Christopher Bronk Ramsey z Uniwersytetu w Oksfordzie i Cranfield w Anglii, główny autor opracowania w „Science”. Bronk Ramsey wraz z zespołem naukowców z Francji, Austrii i Izraela przeprowadził analizę węgla aktywnego w pozostałościach roślinnych znalezionych przez archeologów. Posługując się akceleratorem radiowęglowym w Oksfordzie, zespół przebadał 211 próbek roślinnych pochodzących z nasion, koszy, tkanin, korzeni i owoców przechowywanych w różnych muzeach na świecie.
Uzyskane dane dotyczące wieku znalezisk naukowcy porównali z wiedzą historyczną na temat okresów panowania poszczególnych władców starożytnego państwa. Na tej podstawie powstała kompletna chronologia dynastii władców starożytnego Egiptu.
– Moja koleżanka Joanne Rowland odwiedziła wiele muzeów, tłumacząc, czego chcemy dokonać i prosząc o współudział w projekcie – powiedział Christopher Bronk Ramsey.
– Muzea okazały się bardzo pomocne w uzyskaniu materiału, którym byliśmy zainteresowani. Zwłaszcza że wywożenie zabytków poza granice Egiptu jest obecnie zakazane. Na szczęście potrzebowaliśmy próbek wielkości ziarna pszenicy.
[srodtytul]Ucieszą badaczy[/srodtytul]
Przez kilka tysiącleci Egipt dominował w śródziemnomorskim świecie. Przez dwa ostatnie stulecia poruszał wyobraźnię badaczy na świecie. Całe generacje uczonych w XIX i XX wieku próbowały poskładać układankę z elementów, jakich dostarczali archeolodzy, i ustalić okresy panowania władców starego, średniego i nowego państwa. Mimo tysięcy lat dzielących starożytne królestwo od współczesności uczonym udało się ustalić przybliżone daty wydarzeń i stworzyć chronologię względną.
Branża, która napędza polską gospodarkę
– Myślę, że badacze starożytności się ucieszą, słysząc, że nasz niewielki zespół w trzy lata uzyskał to, nad czym pracowali uczeni w ciągu ostatnich stuleci – powiedział Christopher Bronk Ramsey.
Według chronologii ustalonej na podstawie datowania metodą radiowęglową znane zdarzenia miały miejsce wcześniej, niż dotychczas sądzili badacze. Na przykład, panowanie Dżosera, jednego z faraonów czasów starego państwa, rozpoczęło się pomiędzy 2691 a 2625 r. p. n. e. Początek nowego państwa należy przesunąć na okres pomiędzy 1570 a 1544 r. p. n. e.
[srodtytul]Białe plamy[/srodtytul]
„Systematyczne badania, jakich dokonał Christopher Bronk Ramsey wraz z zespołem, potwierdzając i uściślając chronologię licznych dynastii władców egipskich, to wielki krok w kierunku poszerzenia wiedzy” – pisze Hendrik J. Briuns w komentarzu w „Science” towarzyszącym sprawozdaniu z badań zabytków egipskich. Komentator wskazuje na pewne braki badań spowodowane głównie niedostatkiem zabytków z konkretnego okresu historii, np. z okresu przejściowego pomiędzy średnim i nowym państwem. Ciągle w chronologii egipskiej występują „białe plamy”. Briuns wskazuje także na kiepski stan zabytków utrudniający datowanie. Widzi konieczność dalszego poszukiwania artefaktów, które mogłyby być analizowane metodą węgla radioaktywnego.
[ramka][srodtytul]Zegar archeologów i paleontologów[/srodtytul]
Badanie wieku metodą radiowęglową jest możliwe tylko w przypadku szczątków organicznych. Metoda ta opracowana została przez Willarda Libby’ego w 1949 roku (za co otrzymał Nagrodę Nobla). Węgiel jest podstawowym budulcem organizmów żywych. Metoda polega na mierzeniu proporcji między izotopem promieniotwórczym węgla 14C a a izotopami trwałymi 12C i 13C. Izotop promieniotwórczy z czasem się rozpada. Im mniej atomów tego izotopu w próbce, tym jest ona starsza. Dokładność metody zakłóca węgiel radioaktywny z atmosfery. Jego zawartość zmienia się w zależności od różnych czynników, m.in. promieniowania kosmicznego. Na podstawie wielu doświadczeń fizycy opracowali tzw. krzywą kalibracyjną, która pozwala dzisiaj na dokładne datowanie próbki przez wiele laboratoriów na świecie.[/ramka]
[i]masz pytanie, wyślij e-mail do autora
[mail=k.urbanski@rp.pl]k.urbanski@rp.pl[/mail][/i]
