Historia Egiptu do poprawki

Czas, w którym żyli władcy starożytnego państwa, archeolodzy ustalili wspólnie z fizykami

Publikacja: 18.06.2010 01:42

Grobowiec Dżesera

Grobowiec Dżesera

Foto: AFP

Dokładne datowanie zabytków starożytnego Egiptu udało się dzięki badaniu ilości węgla radioaktywnego w szczątkach roślinnych. Ta metoda stosowana przez fizyków pozwoliła naukowcom stworzyć dokładną chronologię wydarzeń. Wiedzę o nich archeolodzy i historycy czerpali z zapisów sporządzanych najczęściej przy okazji pogrzebów władców.

Od XIX wieku naukowcy umieją odczytywać egipskie hieroglify. Teraz dostali najdokładniejsze narzędzie, o jakim dotychczas mogli tylko marzyć. Szczegóły na ten temat przynosi dzisiejsze wydanie magazynu „Science”.

[srodtytul]Węgiel z kosza[/srodtytul]

– Pierwszy raz datowanie metodą radiowęglową stało się precyzyjne na tyle, aby uchwycić konkretne daty związane z historią Egiptu – powiedział Christopher Bronk Ramsey z Uniwersytetu w Oksfordzie i Cranfield w Anglii, główny autor opracowania w „Science”. Bronk Ramsey wraz z zespołem naukowców z Francji, Austrii i Izraela przeprowadził analizę węgla aktywnego w pozostałościach roślinnych znalezionych przez archeologów. Posługując się akceleratorem radiowęglowym w Oksfordzie, zespół przebadał 211 próbek roślinnych pochodzących z nasion, koszy, tkanin, korzeni i owoców przechowywanych w różnych muzeach na świecie.

Uzyskane dane dotyczące wieku znalezisk naukowcy porównali z wiedzą historyczną na temat okresów panowania poszczególnych władców starożytnego państwa. Na tej podstawie powstała kompletna chronologia dynastii władców starożytnego Egiptu.

– Moja koleżanka Joanne Rowland odwiedziła wiele muzeów, tłumacząc, czego chcemy dokonać i prosząc o współudział w projekcie – powiedział Christopher Bronk Ramsey.

– Muzea okazały się bardzo pomocne w uzyskaniu materiału, którym byliśmy zainteresowani. Zwłaszcza że wywożenie zabytków poza granice Egiptu jest obecnie zakazane. Na szczęście potrzebowaliśmy próbek wielkości ziarna pszenicy.

[srodtytul]Ucieszą badaczy[/srodtytul]

Przez kilka tysiącleci Egipt dominował w śródziemnomorskim świecie. Przez dwa ostatnie stulecia poruszał wyobraźnię badaczy na świecie. Całe generacje uczonych w XIX i XX wieku próbowały poskładać układankę z elementów, jakich dostarczali archeolodzy, i ustalić okresy panowania władców starego, średniego i nowego państwa. Mimo tysięcy lat dzielących starożytne królestwo od współczesności uczonym udało się ustalić przybliżone daty wydarzeń i stworzyć chronologię względną.

– Myślę, że badacze starożytności się ucieszą, słysząc, że nasz niewielki zespół w trzy lata uzyskał to, nad czym pracowali uczeni w ciągu ostatnich stuleci – powiedział Christopher Bronk Ramsey.

Według chronologii ustalonej na podstawie datowania metodą radiowęglową znane zdarzenia miały miejsce wcześniej, niż dotychczas sądzili badacze. Na przykład, panowanie Dżosera, jednego z faraonów czasów starego państwa, rozpoczęło się pomiędzy 2691 a 2625 r. p. n. e. Początek nowego państwa należy przesunąć na okres pomiędzy 1570 a 1544 r. p. n. e.

[srodtytul]Białe plamy[/srodtytul]

„Systematyczne badania, jakich dokonał Christopher Bronk Ramsey wraz z zespołem, potwierdzając i uściślając chronologię licznych dynastii władców egipskich, to wielki krok w kierunku poszerzenia wiedzy” – pisze Hendrik J. Briuns w komentarzu w „Science” towarzyszącym sprawozdaniu z badań zabytków egipskich. Komentator wskazuje na pewne braki badań spowodowane głównie niedostatkiem zabytków z konkretnego okresu historii, np. z okresu przejściowego pomiędzy średnim i nowym państwem. Ciągle w chronologii egipskiej występują „białe plamy”. Briuns wskazuje także na kiepski stan zabytków utrudniający datowanie. Widzi konieczność dalszego poszukiwania artefaktów, które mogłyby być analizowane metodą węgla radioaktywnego.

[ramka][srodtytul]Zegar archeologów i paleontologów[/srodtytul]

Badanie wieku metodą radiowęglową jest możliwe tylko w przypadku szczątków organicznych. Metoda ta opracowana została przez Willarda Libby’ego w 1949 roku (za co otrzymał Nagrodę Nobla). Węgiel jest podstawowym budulcem organizmów żywych. Metoda polega na mierzeniu proporcji między izotopem promieniotwórczym węgla 14C a a izotopami trwałymi 12C i 13C. Izotop promieniotwórczy z czasem się rozpada. Im mniej atomów tego izotopu w próbce, tym jest ona starsza. Dokładność metody zakłóca węgiel radioaktywny z atmosfery. Jego zawartość zmienia się w zależności od różnych czynników, m.in. promieniowania kosmicznego. Na podstawie wielu doświadczeń fizycy opracowali tzw. krzywą kalibracyjną, która pozwala dzisiaj na dokładne datowanie próbki przez wiele laboratoriów na świecie.[/ramka]

[i]masz pytanie, wyślij e-mail do autora

[mail=k.urbanski@rp.pl]k.urbanski@rp.pl[/mail][/i]

Dokładne datowanie zabytków starożytnego Egiptu udało się dzięki badaniu ilości węgla radioaktywnego w szczątkach roślinnych. Ta metoda stosowana przez fizyków pozwoliła naukowcom stworzyć dokładną chronologię wydarzeń. Wiedzę o nich archeolodzy i historycy czerpali z zapisów sporządzanych najczęściej przy okazji pogrzebów władców.

Od XIX wieku naukowcy umieją odczytywać egipskie hieroglify. Teraz dostali najdokładniejsze narzędzie, o jakim dotychczas mogli tylko marzyć. Szczegóły na ten temat przynosi dzisiejsze wydanie magazynu „Science”.

Pozostało 88% artykułu
Nauka
W organizmach delfinów znaleziono uzależniający fentanyl
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Nauka
Orki kontra „największa ryba świata”. Naukowcy ujawniają zabójczą taktykę polowania
Nauka
Radar NASA wychwycił „opuszczone miasto” na Grenlandii. Jego istnienie zagraża środowisku
Nauka
Jak picie kawy wpływa na jelita? Nowe wyniki badań
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Nauka
Północny biegun magnetyczny zmierza w kierunku Rosji. Wpływa na nawigację