Genetyczny przełącznik otyłości

Jeden gen steruje wieloma innymi odpowiedzialnymi za tycie i skłonność do cukrzycy

Publikacja: 17.05.2011 00:23

Genetyczny przełącznik otyłości

Foto: ROL

Ta historia już się zdarzyła – tyle że w mało poważnym filmie pod tytułem „Gruby i chudszy". Jego bohater, otyły profesor chemii grany przez Eddiego Murphy'ego, odkrywa sposób na modyfikację swojego DNA. Mała zmiana w krótkim czasie – i bez wysiłku! – czyni go szczupłym.

Czysta fikcja? Niekoniecznie. Właśnie wykonano pierwszy krok w stronę realizacji tego pomysłu. Brytyjscy naukowcy odkryli taki genetyczny przełącznik otyłości. Zła wiadomość jest taka, że jeszcze nie potrafią nim manipulować.

Wyniki tych badań mogą zainteresować jedną dziesiątą ludności świata – właśnie tyle osób cierpi dziś na otyłość.

Tuszę zawdzięczamy mamie

Zespół naukowców z King's College London i Uniwersytetu Oksfordzkiego przebadał około 20 tys. genów znajdujących się w próbkach tłuszczu podskórnego pobranego od

800 brytyjskich bliźniaczek. Efekty badań potwierdziły analizy kolejnych 600 próbek pochodzących tym razem od Islandczyków. Wyniki tych analiz – opublikowane w piśmie „Nature Genetics" – czarno na białym wykazały, że mimo iż otyłość powiązano już z aktywnością bardzo wielu genów, to ich ekspresją steruje jeden wspólny „główny przełącznik" – gen o nazwie KLF14.

– To pierwsze duże badania pokazujące, że niewielkie zmiany w tym genetycznym przełączniku głównym mogą spowodować kaskadę zmian metabolicznych w wielu innych genach – twierdzi kierujący badaniami prof. Tim Spector z King's College London.

Gen KLF14 zawiaduje m.in. genami zarządzającymi indeksem masy ciała czy sterującymi poziomem cholesterolu, a także stężeniem insuliny i glukozy, co z kolei bezpośrednio wiąże się z podatnością na cukrzycę typu 2. Z genem – supernadzorcą naukowcy powiązali bardzo wiele innych genów wykrytych w badanej tkance tłuszczowej. Oznacza to, że wywiera on wpływ na cały nasz metabolizm.

– KLF14 może odgrywać rolę głównego przełącznika kontrolującego zarówno procesy zachodzące w podskórnej tkance tłuszczowej, jak i zaburzenia w mięśniach czy wątrobie będące objawem cukrzycy – mówi współautor badań prof. Mark McCarthy z Uniwersytetu Oksfordzkiego.

Gen KLF14 dziedziczony jest od matki – kopia przekazana przez ojca pozostaje nieaktywna, ustępując pola kopii matczynej.

Tłuściej bez snu

Interesującego odkrycia dokonał też zespół naukowców pod kierunkiem dr. Christiana Benedicta z Uniwersytetu w Uppsali w Szwecji, który badał zależność między niedosypianiem a tyciem.

Dotychczas twierdzono, że ubytek nocnego odpoczynku po prostu wzmaga apetyt. Okazało się, że nie tylko. Wskutek niedostatku snu organizm przełącza się bowiem w tryb oszczędny i zużywa mniej energii niż zazwyczaj – twierdzą Szwedzi na łamach „American Journal of Clinical Nutrition".

Pokazał to eksperyment z udziałem kilkunastu ochotników, których przez kilka dni poddawano rozmaitym torturom, takim jak ograniczanie lub pozbawianie snu. Przez cały czas monitorowano stan ich zdrowia, w tym zmiany poziomu glukozy i hormonów, a także zużycie tlenu będące jednym z podstawowych kryteriów statusu metabolicznego.

Ku zaskoczeniu badaczy okazało się, że nawet jedna nieprzespana noc znacznie spowalnia metabolizm człowieka – zmniejsza wydatki energetyczne organizmu o 5, do 20 proc. w porównaniu ze stanem po porządnie przespanej nocy.

Pod wpływem niewyspania podnosi się poziom cukru we krwi, ale też wzrasta poziom kortyzolu, zwanego hormonem stresu. Potwierdziły się również wcześniejsze odkrycia – okazało się, że u niewyspanych rośnie aktywność greliny, jednego z hormonów kontrolujących apetyt. Mimo to uczestnicy eksperymentu jedli tyle samo co zazwyczaj.

– Nasze badania sugerują, że porządne wysypianie się może zapobiec przybieraniu na wadze – twierdzi dr Benedict.

masz pytanie, wyślij e-mail do autorki a.stanislawska@rp.pl

Ta historia już się zdarzyła – tyle że w mało poważnym filmie pod tytułem „Gruby i chudszy". Jego bohater, otyły profesor chemii grany przez Eddiego Murphy'ego, odkrywa sposób na modyfikację swojego DNA. Mała zmiana w krótkim czasie – i bez wysiłku! – czyni go szczupłym.

Czysta fikcja? Niekoniecznie. Właśnie wykonano pierwszy krok w stronę realizacji tego pomysłu. Brytyjscy naukowcy odkryli taki genetyczny przełącznik otyłości. Zła wiadomość jest taka, że jeszcze nie potrafią nim manipulować.

Pozostało 86% artykułu
Nauka
Najkrótszy dzień i najdłuższa noc w 2024 roku. Kiedy wypada przesilenie zimowe?
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Nauka
Pełnia Księżyca w grudniu. Zimny Księżyc będzie wyjątkowy, bo trwa wielkie przesilenie księżycowe
Nauka
W organizmach delfinów znaleziono uzależniający fentanyl
Nauka
Orki kontra „największa ryba świata”. Naukowcy ujawniają zabójczą taktykę polowania
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Nauka
Radar NASA wychwycił „opuszczone miasto” na Grenlandii. Jego istnienie zagraża środowisku