Syndrom dnia poprzedniego

Kac, katzenjammer, kociokwik, pochmiel, glątwa, nieznośny stan, w którym (jak napisał Wojciech Młynarski) przeszkadza „tupot białych mew". Ludzkość zna go od czasu, gdy pierwotni rolnicy na Bliskim Wschodzie wynaleźli piwo. Kolejne osiągnięcia w tej dziedzinie – fermentacja winna i destylacja alkoholowa – spotęgowały problem.

Biochemia kaca

Farmakologia mierzy się z nim. W sprzedaży są ogólnie dostępne preparaty reklamowane jako likwidujące objawy przepicia. Nie ma takich leków przebadanych klinicznie, przepisywanych na receptę, ponieważ naukowcom nie udało się odkryć tak działającej substancji.

Podstawowymi składnikami dostępnych paraleków są kwasy: bursztynowy i fumarowy. Sposób ich stosowania też jest podobny: tabletki należy łykać w trakcie imprezy, której towarzyszy picie alkoholu, a także po jej zakończeniu, aby przyspieszyły metaboliczną przemianę alkoholu.

W rezultacie toksyczny aldehyd octowy – produkt przemiany metabolicznej alkoholu – ulega redukcji, powstają z niego woda i CO2. Skutek odczuwalny powinien być taki, że ustępują lub słabną: ból głowy, nudności, torsje.

Dr Wojciech Mita z oddziału detoksykacyjnego szpitala w Gorzowie Wielkopolskim jest sceptyczny. Uważa, że pomagają, ale tylko trochę, męki można jedynie skrócić.

Bój farmakologiczny

Najpopularniejszym aptecznym środkiem jest alka-seltzer. Doświadczeni korzystają z tych musujących tabletek w nadziei na powstrzymanie pękania głowy.

Kapsułki paraxine mają za zadanie przyspieszać rozkład alkoholu, dzięki czemu następnego dnia, po przebudzeniu, objawy kaca nie powinny wystąpić.

Z kolei 2kc, aktualnie najbardziej reklamowany środek sprawia, że na drugi dzień człowiek jest „rześki i wypoczęty".

Na opakowaniu preparatu kc-24 widnieje zapewnienie, że następnego dnia konsument czuje się „wyśmienicie".

Podobnie – „jak nowo narodzony" – powinien czuć się aktywny uczestnik suto zakrapianej libacji sięgający po preparat o nazwie Klin.

Ci, którzy ufają domowym sposobom, wiedzą, że przed alkoholową imprezą dobrze jest zjeść tłusty posiłek, nawet kilka łyków oliwy lub puszkę szprotek.

Walka tradycyjna

Jak głosi mądrość ludowa – na kaca najlepsza praca, co ma fizjologiczne uzasadnienie, bowiem wysiłek fizyczny, któremu towarzyszy obfite pocenie się, sprzyja wydalaniu toksyn przez skórę.

Leczenie kaca wymaga uzupełniania w organizmie witaminy C. Dlatego nasze babcie, choć nie wiedziały o istnieniu witaminy C, podawały skacowanym sok z kiszonych ogórków i z kiszonej kapusty oraz kwaśne mleko. Teraz ten asortyment został rozszerzony o sok pomidorowy, kefir, hektolitry kawy lub herbaty z cytryną.

Niezawodnym sposobem starym jak świat, stawiającym pijaków na nogi, był kubeł zimnej wody. Współcześnie zalecane są zimny prysznic i zimne okłady. Zimna woda zwęża naczynia krwionośne, także w mózgu, co sprawia ulgę, natomiast gorąca woda, rozszerzając naczynia krwionośne, potęguje ból głowy i pogarsza samopoczucie.

Może najskuteczniejszym sposobem na glątwę jest sen – trzeba ją przespać. Tylko jak usnąć w takim stanie?

Rozmowa dla „Rzeczpospolitej"

Umiar – lek dostępny bez recepty

dr Piotr Hydzik, kierownik Oddz. Toksykologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie

Dlaczego spożywanie alkoholu zakłóca fizjologię człowieka?

dr Piotr Hydzik: Małe stężenie etanolu we krwi powoduje pobudzenie, ale większe ma działanie depresyjne. Efekt ten jest spowodowany zakłóceniami struktury, a przez to funkcji, błon komórkowych. Wywołuje to w konsekwencji utratę kontroli nad wieloma życiowymi funkcjami organizmu. Pękająca głowa, oczy wychodzące z orbit, brak siły, pocenie się przy każdym ruchu to efekty zakłóconej równowagi organizmu. Zakłóca ją, najogólniej rzecz biorąc, etanol. Przeszkadza we wchłanianiu i metabolizmie witaminy A oraz D, zakłóca cykl przemiany kwasu foliowego.

Brzmi to bardzo naukowo...

Metabolity etanolu są toksyczne. Np. aldehyd octowy wytrąca z równowagi białka i enzymy, kwas octowy zakłóca równowagę kwasowo-zasadową, wywołując kwasicę. Jak to się przekłada na odczuwanie w żołądku – niech każdy skacowany odpowie sobie sam. Zespół objawów związanych z nadużywaniem alkoholu może być bardzo różny, ludzie reagują na ten stan indywidualnie.

Dlatego nie ma jednej recepty na kaca?