Fiskus może ścigać także po rozwodzie

Odpowiedzialność małżonka za te długi została unormowana w ordynacji podatkowej odrębnie i w sposób bardziej rygorystyczny, niż wynika to z kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w stosunku do wszystkich innych zobowiązań małżonków.

[srodtytul]W trakcie małżeństwa...[/srodtytul]

Zakres tej odpowiedzialności po rozwodzie zależy od relacji majątkowych istniejących między małżonkami w trakcie małżeństwa, a mianowicie od tego, czy:

- pozostawali we wspólności majątkowej małżeńskiej, tzw. ustawowej,

- panuje między nimi ustrój rozdzielności majątkowej, który może powstać m.in. wskutek intercyzy.

W pierwszym wypadku do dyspozycji poborcy skarbowego stoi majątek osobisty podatnika, a także majątek wspólny, dorobkowy. To samo dotyczy długów małżonka jako płatnika albo inkasenta. Nieodebrane więc przez przedsiębiorcę zaliczki od wynagrodzeń pracowników, zleceniobiorców itp. fiskus może ściągnąć także z majątku wspólnego – jego i małżonka. Małżonek partycypuje więc w spłacie obciążeń przedsiębiorcy wobec fiskusa całą swą częścią w majątku wspólnym.

W art. 29 § 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=582ECDA0581859658EA2BD1E83B507D8?n=1&id=176376&wid=328885]ordynacji[/link] zastrzega się, że skutki m.in. ustania wspólności wskutek rozwodu i separacji nie odnoszą się do podatków powstałych przed tymi zdarzeniami.

Majątek osobisty małżonka podatnika jest, oczywiście, dla fiskusa ściągającego podatki jego męża czy żony niedostępny.

Co ważne, fiskus może ściągnąć z majątku wspólnego, którego małżonkowie dorobili się po ślubie, także zobowiązania podatkowe powstałe przed ślubem. Przepisy ordynacji nie stwarzają tu żadnych przeszkód. Natomiast wedle art. 42 § 3 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=DDAB7FCA02EB14A42A657A37334DE3BA?id=71706]kodeks rodzinny i opiekuńczy[/link], jeśli dług jednego z małżonków powstał przed ślubem, wierzyciel nie może egzekwować go przymusowo ani z majątku drugiego małżonka, ani też z ich majątku wspólnego, dorobkowego.

[srodtytul]... i po rozstaniu[/srodtytul]

Kłopotów żony czy męża związanych z niepłaceniem podatków przez drugiego z małżonków nie kończy rozwód. Reguły odpowiedzialności rozwiedzionego małżonka podatnika zostały unormowane oddzielnie w art. 110 ordynacji podatkowej. Dotyczą one także małżonka pozostającego w separacji orzeczonej przez sąd oraz którego małżeństwo zostało unieważnione.

Eksmałżonek podatnika odpowiada całym swoim majątkiem za podatki, które należało zapłacić w trakcie małżeństwa. Była żona nie może więc być obciążona podatkami, które powinny być zapłacone przez męża przed ślubem, gdy nie było jeszcze wspólności, ani tymi, które powinien był uregulować po rozwodzie, gdy wspólność majątkowa ustała. Nie trzeba się obawiać obciążenia zaległościami byłego małżonka, jeśli wspólność ustała przed rozwodem, ale tylko w odniesieniu do podatków należnych za okres, w którym już nie istniała.

Rozwiedziony małżonek, małżonek w separacji odpowiada za długi drugiej połowy wobec fiskusa solidarnie.

Zaległości podatkowe małżonka powstałe w czasie trwania wspólności, którymi po rozwodzie został obciążony drugi małżonek, komornik skarbowy (postępowanie egzekucyjne prowadzi urząd skarbowy) może ściągnąć tylko do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym. Oznacza to, iż ma on prawo egzekwować je także z dóbr, które stanowiły majątek odrębny byłego małżonka podatnika (np. uzyskanych przed ślubem, odziedziczonych po zawarciu małżeństwa), byleby tylko egzekwowane kwoty nie przekraczały wartości jego udziału w majątku wspólnym.

Odpowiedzialność rozwiedzionego małżonka nie dotyczy należności na rzecz fiskusa, które były małżonek pobrał lub powinien był pobrać jako płatnik albo inkasent (niepobranych oraz pobranych, ale niewpłaconych).

W art. 110 § 2 ordynacji wyraźnie też zaznaczono, iż nie obejmuje odsetek za zwłokę oraz kosztów egzekucyjnych powstałych po dniu uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie. Eksmałżonek odpowiada więc tylko za odsetki narosłe do tego dnia.

Jeśli były małżonek nie zapłaci dobrowolnie, poborca może sięgnąć do jego majątku dopiero po wydaniu decyzji o odpowiedzialności podatkowej adresowanej do niego.

[srodtytul]Od żony zaangażowanej w biznes[/srodtytul]

Jeśli małżonkowie pozostawali w rozdzielności majątkowej, to fiskus może po rozwodzie ściągnąć podatek przedsiębiorcy z majątku jego byłej żony, tylko jeśli była zaangażowana w prowadzenie firmy.

Małżonek przedsiębiorcy, który stale z nim współdziałał w prowadzeniu firmy, odpowiada za podatki wynikające z tej działalności swym majątkiem osobistym jako osoba trzecia solidarnie z nim i całym swym majątkiem.

Współdziałająca żona czy współpracujący mąż odpowiada na takich samych zasadach jak zaangażowani w biznes przedsiębiorcy inni członkowie jego najbliższej rodziny, np. dzieci, wnuki, zięciowie i synowe, a także konkubina. Jest to jednak odpowiedzialność ograniczona. Warunkiem jest, by małżonek stale współdziałał z podatnikiem w prowadzeniu firmy i jednocześnie czerpał korzyści z jego działalności. Odpowiedzialność ta ogranicza się do zaległych podatków przypadających na okres tej współpracy.

[ramka][b]Solidarnie z podatnikiem[/b]

Solidarna odpowiedzialność rozwiedzionego małżonka oznacza, że fiskus może ściągnąć cały zaległy podatek obciążający przedsiębiorcę także z majątku małżonka. Zapłata zaległości podatkowej przez podatnika uwalnia od długu wobec fiskusa byłego małżonka – i na odwrót. Ewentualne ich rozliczenia z tym związane fiskusa nie obchodzą.

Bez znaczenia jest np. umowa, że wszystkie długi związane z prowadzeniem firmy męża po rozwodzie będzie spłacać tylko on. Solidarna odpowiedzialność osoby trzeciej za zaległości podatkowe podatnika różni się od solidarnej odpowiedzialności unormowanej w kodeksie cywilnym. Przy tej drugiej to, po czyj majątek sięgnie wierzyciel, zależy od jego uznania. Przy solidarnej odpowiedzialności za podatki fiskus może wszcząć egzekucję zaległości z majątku byłego małżonka dopiero wówczas, gdy egzekucja z majątku podatnika okaże się nieskuteczna z całości lub w części.[/ramka]

[ramka][b]Za składki na ZUS jak za długi podatkowe[/b]

Zasady odpowiedzialności byłych małżonków z racji ich należności podatkowych odnoszą się w niemal pełni także do odpowiedzialności za składki na ubezpieczenia społeczne, które były małżonek obowiązany był odprowadzić na konto ZUS. Prawną podstawą jest tu art. 31 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=4F8E866B7350765CCF3D26EA78E3E3E9?id=333804]ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych [/link](tekst jedn. DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.). [/ramka]

[ramka][b]Gdy majątku eksmęża nie wystarczy[/b]