Komentarz do KP: Młodociani - urlopy wypoczynkowe art. 205 k.p.

Art. 205. Prawo do urlopu

§ 1. Młodociany uzyskuje z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych.

§ 2. Z upływem roku pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednakże w roku kalendarzowym, w którym kończy on 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeżeli prawo do urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat.

§ 3. Młodocianemu uczęszczającemu do szkoły należy udzielić urlopu w okresie ferii szkolnych. Młodocianemu, który nie nabył prawa do urlopu, o którym mowa w § 1 i 2, pracodawca może, na jego wniosek, udzielić zaliczkowo urlopu w okresie ferii szkolnych.

§ 4. Pracodawca jest obowiązany na wniosek młodocianego, ucznia szkoły dla pracujących, udzielić mu w okresie ferii szkolnych urlopu bezpłatnego w wymiarze nie przekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy. Okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

§ 5. W sprawach nieuregulowanych przepisami niniejszego rozdziału do urlopów przysługujących młodocianym stosuje się przepisy działu siódmego.

Komentarz

• Uprawnienia urlopowe pracowników młodocianych, czyli osób, które ukończyły 16 lat, a nie przekroczyły lat 18, są uregulowane korzystniej niż pozostałych zatrudnionych. Dłuższy urlop wypoczynkowy pracownicy do 18 lat uzyskują niezależnie od tego, czy zostali zatrudnieni na podstawie zwykłej umowy o pracę, czy tej w celu przygotowania zawodowego oraz czy mają obowiązek dokształcania się, czy nie.

Przepisy o młodocianych regulują w sposób szczególny tylko wymiar kolejnych urlopów wypoczynkowych do ukończenia przez nich 18 lat. W pozostałym zakresie do urlopów stosuje się dział siódmy kodeksu. Oznacza to, że i młodocianym udziela się ich w wymiarze godzinowym, na takich samych zasadach jak innym pracownikom.

• Prawo do pierwszego urlopu młodociany uzyskuje z upływem sześciu miesięcy pracy. I będzie to 12 dni roboczych. Przez określenie „pierwsza praca” należy rozumieć pierwszy w życiu młodocianego angaż pracowniczy. Natomiast z upływem roku od rozpoczęcia pierwszej pracy taka osoba uzyskuje prawo do 26 dni roboczych urlopu.

Urlop należny młodocianemu po pół roku nie jest wliczany do tego przysługującego po roku pracy. To oznacza, że młodociani mają prawo zarówno do urlopu po sześciu miesiącach, jak i po roku pracy. Stąd młodociany, który przepracował rok, może wypoczywać łącznie 38 dni roboczych. Prawo do następnych wakacji młodociany uzyskuje w każdym następnym roku kalendarzowym 1 stycznia.

• Wymiar każdego urlopu wypoczynkowego wynosi 26 dni roboczych – aż do roku, w którym młodociany kończy 18 lat. W roku kalendarzowym, w którym młodociany kończy 18 lat, przysługuje mu tylko do 20 dni roboczych urlopu, jeśli uzyskał je przed ukończeniem 18 lat.

Przykład

Pracownik młodociany urodził się 17 czerwca 1994 r. i podjął zatrudnienie 5 lipca 2010 r. Pierwszy urlop wypoczynkowy (12 dni roboczych) nabył 4 stycznia 2011 r., a 4 lipca 2011 r. nabędzie 26 dni roboczych, z tym że od 1 stycznia 2012 r. (w którym uzyska pełnoletność) będzie miał tylko 20 dni roboczych wypoczynku.

Przykład ten ilustruje pierwszą pracę młodocianego. Jeśli młodociany zmieni pracę po wykorzystaniu np. 38 dni urlopu, u nowego pracodawcy skorzysta już z urlopu na zasadach określonych w art. 205 § 2 kodeksu pracy, czyli 26 dni lub tylko 20 dni roboczych, gdyby w tym roku kończył 18 lat.

• Pracodawca jako organizator pracy decyduje ostatecznie o tym, kiedy będą wykorzystywane urlopy, ale musi go udzielić młodocianemu w czasie ferii szkolnych, jeżeli uczęszcza on do szkoły.

Tak nakazuje mu § 3 tego przepisu. Chodzi bowiem o zorganizowanie wypoczynku młodocianym, zbieżnego z wykonywaniem przez nich nie tylko obowiązków pracowniczych, ale także szkolnych. Naruszenie przez pracodawcę przepisów urlopowych dotyczących młodocianych pracowników może powodować odpowiedzialność wykroczeniową z art. 281 k.p.

Jeśli nawet młodociany nie nabył jeszcze prawa do wakacji, bo np. nie przepracował pół roku, a rozpoczyna się przerwa w szkole, to pracodawca może mu w tym czasie dać zaliczkowo urlop. O takie wolne występuje sam zainteresowany i musi ono przypadać w czasie ferii (zimowych lub letnich).

Przykład

Pan Mateusz jest uczniem pierwszej klasy zasadniczej szkoły zawodowej i w zakresie przygotowania do profesji rozpoczął pracę w hucie szkła 4 stycznia br. Jego ferie zimowe rozpoczęły się w drugiej połowie lutego.

Nie miał wtedy jeszcze półrocznego okresu zatrudnienia uprawniającego go do wakacji, ale pisemnie wystąpił do pracodawcy o zaliczkowe udzielenie mu tygodnia urlopu w okresie ferii. Szef się zgodził.

• Niezależnie od prawa do urlopu wypoczynkowego młodocianym przysługują szczególne uprawnienia do korzystania z urlopu bezpłatnego. Na wniosek młodocianego będącego uczniem szkoły dla pracujących pracodawca ma mu umożliwić dwumiesięczny wypoczynek w czasie ferii szkolnych. Szef musi uwzględnić takie pismo.

Wymiar urlopu bezpłatnego zależy od wniosku, nie może on być jednak dłuższy niż liczba dni uzupełniająca urlop wypoczynkowy należny młodocianemu do okresu dwóch miesięcy. Jeżeli młodociany wystąpi o taki urlop w czasie ferii szkolnych, pracodawca nie ma prawa mu odmówić (potrzeba dłuższej regeneracji).

Okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Jest to szczególne rozwiązanie, korzystniejsze niż zawarte w art. 174 § 2 k.p. dotyczące ogółu zatrudnionych. Wyłącza ono okresy urlopu bezpłatnego ze stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

• Poza tym młodocianemu wolno udzielić urlopu bezpłatnego na zasadach ogólnych, tj. gdy złoży pisemny wniosek w tej sprawie. Udzielając go na dłużej niż trzy miesiące, strony mogą przewidzieć dopuszczalność odwołania młodocianego z urlopu z ważnych przyczyn.

Tego urlopu nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Jeśli zaś pracownik korzysta z urlopu bezpłatnego dłużej niż miesiąc, urlop wypoczynkowy proporcjonalnie skraca się zgodnie z art. 155

2

k.p. Szef może jednak odmówić udzielenia młodocianemu urlopu bezpłatnego na zasadach ogólnych, a pracownikowi nie przysługuje roszczenie.

Pracownikowi młodocianemu, który był niezdolny do pracy z powodu choroby w okresie urlopu bezpłatnego, udzielonego na zasadach ogólnych, przysługuje zasiłek chorobowy (uchwała SN z 8 grudnia 1987 r., III UZP 46/87).

• Za urlop wypoczynkowy młodociany otrzymuje wynagrodzenie albo ekwiwalent pieniężny, gdy nie może wykorzystać wolnego w naturze. Oblicza się go na takich samych zasadach jak dla innych pracowników.

Sposób ustania stosunku pracy nie wpływa na prawo do ekwiwalentu. Powinien go otrzymać za urlop w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u tego pracodawcy w roku ustania stosunku pracy. Gdy składniki wynagrodzenia określone są w stawce miesięcznej w stałej wysokości, ekwiwalent oblicza się z wynagrodzenia z miesiąca, w którym ustaje stosunek pracy.

Przykład