Choć nie wolno uzależniać budowy sieci wodociągowej czy kanalizacyjnej od partycypowania przez właścicieli nieruchomości w kosztach jej budowy, mogą oni odczuć ciężar tej inwestycji w postaci opłaty adiacenckiej.
Jest to opłata od przyrostu wartości nieruchomości wskutek możliwości korzystania z wodociągu i kanalizacji, a także innych urządzeń infrastruktury technicznej. Owa infrastruktura techniczna, której budowa może pociągać za sobą obciążenie opłatą adiacencką, to obok urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych także urządzenia ciepłownicze, elektryczne, gazowe i telekomunikacyjne – wybudowane pod ziemią i nad ziemią. Warunki pobierania opłaty adiacenckiej wskazane zostały w art. 134-148b [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=F6BF886EE3AAB02B752100C57CFEAAA4?id=175872]ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. DzU z 2004 r. nr 261, poz. 2603 ze zmianami)[/link].
Opłata adiacencka wchodzi w rachubę tylko wówczas, gdy sieć wodociągowa czy kanalizacyjna, a także inne urządzenia infrastruktury technicznej, np. droga i gazociąg, zostały wybudowane ze środków publicznych lub z udziałem środków publicznych, tj. Skarbu Państwa, gminy, środków unijnych lub ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi.
Obciążeni opłatą adicencką mogą być tylko właściciele, wówczas, gdy wnieśli kiedyś opłatę za cały okres użytkowania wieczystego (była kiedyś taka możliwość) i opłaty roczne ich nie obciążają. Pozostałych użytkowników wieczystych opłata adicencka nie dotyczy. Jednakże w związku ze wzrostem wartości działki właściciel gruntu, a tym najczęściej jest gmina, może im zwiększyć opłaty roczne.
Stawka procentowa tej opłaty, ustalona przez radę gminy, nie może przekraczać 50 proc. przyrostu wartości nieruchomości. Jest stawka maksymalna. Rada gminy może uchwałą wprowadzić stawkę niższą, np. 20 czy 30 proc. tego przyrostu. Warunkiem ustalenia opłaty adiacenckiej jest podjęcie przez radę gminy uchwały ustalającej jej stawkę. Taka uchwała musi istnieć w dniu, w którym przyłączenie nieruchomości do sieci wodociągowej czy kanalizacyjnej stało się możliwe.
