System płacowy bardziej elastyczny, ale wcale nie łatwiejszy do stosowania

Od 1 stycznia 2009 r. pracodawcy samorządowi zyskali dużo swobody, głównie w ustalaniu maksymalnej wysokości poborów podstawowych swojego personelu. Przede wszystkim dlatego, że od tej daty każdy z nich musi tworzyć regulamin wynagradzania. Swoboda i uznaniowość szefów mają jednak swoje granice, gdyż w regulaminach tych nie wolno np. określać zasad opłacania osób zatrudnionych na podstawie powołania, wyboru czy mianowania.

[b]W sektorze samorządowym występują ponadto cztery różne podstawy zatrudnienia: umowa o pracę, powołanie, wybór i mianowanie. A z każdą z tych podstaw zatrudnienia są związane różne składniki i zasady wynagradzania oraz miejsca ich regulacji. [/b]

Głównie te czynniki powodują, że w sferze samorządowej obowiązują przynajmniej cztery różniące się reżimy wynagrodzeniowe. Dlatego księgowa zajmująca się rozliczaniem czy wypłatą pensji np. w urzędzie gminy średniej wielkości nie ma łatwego zadania.

[srodtytul]Umowy o pracę[/srodtytul]

Z największej wolności pracodawcy samorządowi korzystają w ustalaniu górnych pułapów dla pracujących w samorządach na podstawie umów o pracę. Ich minimalne poziomy, przypisane do poszczególnych stanowisk pracy, zostały ustalone w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=305817]rozporządzeniu z 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (DzU nr 50, poz. 398)[/link], a maksymalne – przez szefa w regulaminie wynagradzania.

Oprócz tego, umownym pracownikom jednostek i urzędów samorządowych przysługują obowiązkowo dodatek za wieloletnią pracę, nagroda jubileuszowa, odprawa emerytalna lub rentowa oraz dodatkowe wynagrodzenie roczne.

Dodatek za wieloletnią pracę dostają po raz pierwszy po pięciu latach pracy w wysokości 5 proc. miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Wzrasta o 1 proc. za każdy następny rok zatrudnienia aż do osiągnięcia pułapu 20 proc. Do stażu warunkującego uzyskanie tego dodatku wliczamy wszystkie poprzednio zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jakie uwzględniamy na poczet uprawnień pracowniczych według odrębnych przepisów. Wypłacamy go w terminie wypłaty przypadającym:

- w następnym miesiącu po tym, w trakcie którego podwładny nabył prawo do dodatku bądź do wyższej stawki

- za dany miesiąc, jeśli uzyskał prawo do dodatku lub do wyższej stawki od pierwszego dnia miesiąca.

[ramka][b]Komu przysługuje jubileuszowa[/b]

- po 20 latach pracy – w wysokości 75 proc. wynagrodzenia miesięcznego

- po 25 latach pracy – 100 proc.

- po 30 latach pracy – 150 proc.

- po 35 latach pracy – 200 proc.

- po 40 latach pracy – 300 proc.

- po 45 latach pracy – 400 proc.

Generalnie nagroda ta należy się w dniu upływu okresu uprawniającego do niej albo wejścia w życie przepisów wprowadzających te świadczenia. W ostatnim dniu zatrudnienia w związku z przejściem na emeryturę bądź rentę z tytułu niezdolności do pracy uzyskują jednorazową odprawę w wysokości:

- po 10 latach pracy – 2-miesięcznego wynagrodzenia

- po 15 latach pracy – 3-miesięcznego

- po 20 latach pracy – 6-miesięcznego.Staż jubileuszowy i do tej odprawy szacujemy tak samo jak uprawniający do dodatku za wieloletnią [/ramka]

Zasady przyznawania i wypłaty dodatkowego wynagrodzenia rocznego, tzw. trzynastej pensji, określa [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=75875]ustawa z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników sfery budżetowej (DzU nr 160, poz. 1080 ze zm.)[/link]. Należy się ono podwładnemu, który przepracował w zeszłym roku przynajmniej sześć miesięcy w jednej jednostce sfery budżetowej.

Oprócz tego, pracownikom samorządowym należą się inne należności, np. odprawa pośmiertna lub z tytułu zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników.

Zatrudnionym na podstawie umów o pracę w samorządach mogą ponadto przysługiwać: dodatek specjalny z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków lub powierzenia dodatkowych zadań, dodatek funkcyjny, dodatkowe wynagrodzenie prowizyjne i nagroda za szczególne osiągnięcia w pracy zawodowej. Pracodawca może je przyznać personelowi, ale wcale nie musi. Gdy się na to zdecyduje, warunki ich nabywania, wypłaty oraz wysokość ustala w regulaminie wynagradzania.

[ramka][b]Ważne[/b]

Rozporządzenie z 18 marca 2009 r. podpowiada jedynie zasady uzyskania dodatkowego wynagrodzenia prowizyjnego, które teraz jest zastrzeżone tylko dla umownych pracowników. Ma na nie szanse zatrudniony, osobiście wykonujący czynności z zakresu egzekucji administracyjnej należności pieniężnych. Obliczamy je bezpośrednio od ściągniętej kwoty objętej jednym tytułem wykonawczym i nie może ono przekraczać 2-krotności najniższego wynagrodzenia zasadniczego 2200 zł (1100 zł x 2), a w skali miesiąca – 5-krotności tej podstawy 5500 zł (1100 zł x 5).[/ramka]

Pod rządami starej ustawy o pracownikach samorządowych obowiązującej do końca 2008 r. dodatek specjalny mogli dostać wszyscy samorządowcy ze względu na:

- okresowe zwiększenie obowiązków

- powierzenie dodatkowych zadań

- charakter pracy i warunki jej wykonywania.

Przyczyny nabycia dodatku były zakreślone tak szeroko, że w zasadzie była możliwa jego wypłata na stałe. Wynosił wówczas do 40 – 50 proc. łącznie pensji zasadniczej i dodatku funkcyjnego. Od 1 stycznia 2009 r. dodatek specjalny to świadczenie obligatoryjne zarezerwowane dla niektórych osób zatrudnionych w samorządach na podstawie wyboru (patrz niżej). Dziś wolno go nabyć wyłącznie z powodu:

- czasowego zwiększenia obowiązków służbowych

- powierzenia kolejnych zadań.

Pracodawca chcący wypłacać dodatki specjalne umownym pracownikom, musi zawrzeć odpowiednie postanowienie w regulaminie wynagradzania.

Do końca 2008 r. dodatek funkcyjny przysługiwał w urzędach na stanowiskach związanych z kierowaniem zespołem, radcy prawnemu, kierownikowi urzędu stanu cywilnego oraz innym osobom, którym dodatek został przyznany w taryfikatorach zamieszczonych w rozporządzeniach. Mieli do niego prawo również starsi inspektorzy i inspektorzy nadzoru inwestorskiego, ale wyłącznie za czas realizacji nadzoru.

[b]Od 1 stycznia br. dodatek funkcyjny stał się świadczeniem dobrowolnym, tracąc zupełnie obowiązkowy charakter. Teraz to pracodawca samorządowy decyduje, czy chce go uiszczać, a jego wola znajduje odzwierciedlenie oczywiście w regulaminie wynagradzania.[/b]

[srodtytul]Wybór[/srodtytul]

Teraz kolej na osoby znajdujące się u steru władzy, czyli zatrudnione na podstawie wyboru. W samorządach należą do nich:

- w urzędzie marszałkowskim: marszałek województwa, wicemarszałek i pozostali członkowie zarządu województw, jeżeli statut województwa tak stanowi

- w starostwie powiatowym: starosta, wicestarosta i pozostali członkowie zarządu powiatu, jeśli statut powiatu tak stanowi

- w urzędzie gminy: wójt, burmistrz lub prezydent miasta

- w związku jednostek samorządu terytorialnego: przewodniczący zarządu związku i pozostali członkowie zarządu związku, jeżeli statut związku tak stanowi.

Wynagrodzenia tych osób ustalają w uchwałach odpowiednio rada gminy, rada powiatu lub sejmik województwa, a członkom zarządu odpowiednio wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta albo marszałek województwa. Oczywiście, czynią to w pewnych granicach.

I tak, na podstawie delegacji ustawowej z art. 37 ustawy Rada Ministrów ma ustalić w rozporządzeniu warunki i sposób ich wynagradzania, w tym minimalne wynagrodzenia zasadnicze. RM wykonała to zadanie w rozporządzeniu z 18 marca 2009 r. Ich wynagrodzenia zasadnicze określają I i II tabele z załącznika nr 3 do rozporządzenia.

[ramka][b]Przykład [/b]

Pensja zasadnicza:

- prezydenta miasta, w tym na prawach powiatu, powyżej 300 tys. mieszkańców – waha się w granicach 4800 – 6200 zł

- wójta lub burmistrza w gminie do 15 tys. mieszkańców – 4200 – 5900 zł

- starosta w powiecie powyżej 120 tys. mieszkańców – 4800 – 6200 zł

- marszałka województwa powyżej 2 mln mieszkańców – 5300 – 6500 zł

- pozostałego członka zarządu związku jednostek samorządu terytorialnego – 2000 – 4400 zł.

Przysługuje im także dodatek funkcyjny ustalony w jednej kwocie w I i II tabeli załącznika nr 3 do rozporządzenia albo według stawki dodatku, której wartość kwotową podaje z kolei załącznik nr 2 do rozporządzenia. I tak, dla przykładu, świadczenie to dla:

- prezydenta miasta, w tym na prawach powiatu, powyżej 300 tys. mieszkańców to 2500 zł

- starosty powiatu do 60 tys. mieszkańców – 1900 zł

- wicemarszałka w województwie powyżej 2 mln mieszkańców – według 9 stawki, czyli do 250 proc.najniższego wynagrodzenia zasadniczego 2750 zł (1100 zł x 250 proc.).[/ramka]

Jako jedyna grupa zawodowa zatrudnieni na podstawie wyboru mają zagwarantowane prawo do dodatku specjalnego (art. 36 ust. 3 ustawy). I to nie wszyscy, a tylko wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta i marszałek województwa. Dodatek ten wynosi co najmniej 20 proc. i nie przekracza 40 proc. podstawy wymiaru stanowiącej zsumowane wynagrodzenie zasadnicze i dodatek funkcyjny, a w urzędach miasta stołecznego Warszawy – nie przewyższa 50 proc. tak oszacowanej podstawy.

[b]Odprawę z tytułu upływu kadencji dostają też wyłącznie wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miasta, starostowie, wicestarostowie, członkowie zarządu powiatu, marszałkowie województw, wicemarszałkowie i pozostali członkowie zarządu województwa.[/b] Jest to trzymiesięczne wynagrodzenie liczone jak ekwiwalent za urlop. Nie otrzymują jej jednak, jeśli ponownie są angażowani w najbliższej kadencji na podstawie wyboru w tym samym urzędzie.

Oprócz tego zatrudnieni na podstawie wyboru uzyskują – tak jak inni samorządowcy – dodatek za wieloletnią pracę, nagrodę jubileuszową, odprawę emerytalną lub rentową oraz dodatkowe wynagrodzenie roczne.

[ramka][b]Ważne[/b]

Ustawa zastrzega w art. 37 ust. 3, że wynagrodzenie miesięczne ogółem dla jednego zatrudnionego na podstawie wyboru nie może przekroczyć 7-krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, czyli 12 847,45 zł (7 x 1835,35 zł).

Warunków ich wynagradzania nie wolno zawrzeć w regulaminie wynagradzania, gdyż regulamin ten w ogóle nie dotyczy pracujących na podstawie wyboru (art. 77 § 5 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=1288079C8A806B4039D19A8B496CF333?id=76037]kodeksu pracy[/link]). [/ramka]

[ramka][b]Ważne[/b]

Maksymalny poziom wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego dla zatrudnionych na podstawie powołania reguluje III tabela z załącznika nr 3 do rozporządzenia z 18 grudnia 2009 r.

Dla przykładu: owe składniki wynagrodzenia wynoszą dla:

- zastępcy miasta stołecznego Warszawy – wynagrodzenie zasadnicze 6000 zł i dodatek funkcyjny według 9 stawki, czyli do 250 proc. najniższego wynagrodzenia 2750 zł (1100 zł x 250 proc.)

- zastępcy wójta w gminie do 15 tys. mieszkańców – odpowiednio 4800 zł i 7 stawka dodatku, czyli do 160 proc. najniższego wynagrodzenia 1760 zł (1100 zł x 160 proc.)

- skarbnika powiatu do 60 tys. mieszkańców – odpowiednio 4400 zł i 6 stawka dodatku, czyli do 140 proc. najniższego wynagrodzenia 1540 zł (1100 zł x 140 proc.).[/ramka]

[srodtytul]Powołanie[/srodtytul]

Na podstawie powołania pracodawcy samorządowi zatrudniają zastępców wójtów, burmistrzów i prezydentów miast oraz skarbników gminy (głównych księgowych) gmin, powiatów i województw. Przysługują im wynagrodzenie zasadnicze stosowane do zajmowanego stanowiska oraz posiadanych kwalifikacji zawodowych, dodatek za wieloletnią pracę, nagroda jubileuszowa, odprawa emerytalna lub rentowa oraz dodatkowe wynagrodzenie roczne, ewentualnie dodatek specjalny i nagroda za szczególne osiągnięcia w pracy zawodowej.

[srodtytul]Mianowanie[/srodtytul]

Do końca 2008 r. na tej podstawie były zatrudniane w samorządach osoby stanowiące kadrę kierowniczą i średniego szczebla na stanowiskach wskazanych w statucie gminy bądź związku międzygminnego.

[b]Od 1 stycznia 2009 r. nikogo nie wolno już zaangażować w tym sektorze na podstawie mianowania, a ich stosunki pracy przekształcą się 1 stycznia 2012 r. w bezterminowe umowy o pracę. [/b]

Do tego czasu stosujemy też w ich przypadku stare zasady płacowe, czyli dwa rozporządzenia Rady Ministrów z 2 sierpnia 2005 r. ([link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=178707]DzU nr 146, poz. 1222[/link] i [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=178708]1223 ze zm.[/link]). Wynika to wprost z art. 59 ust. 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=69F7F3A52AF0E322A66545782EB4EBCB?id=292862]ustawy o pracownikach samorządowych[/link].

W zasadzie więc otrzymują oni takie same składniki wynagrodzeń jak opisani wyżej pracownicy umowni.

Praca w Samorządzie

Pozostało 94% artykułu