Jeśli przestępstwo jest ścigane z urzędu, w sądzie przestaje on być stroną postępowania. Żeby zachować dotychczasowe uprawnienia i możliwość wpływania na bieg sprawy, musi zgłosić wniosek o uznanie go za oskarżyciela posiłkowego.
Pokrzywdzony może też wnieść do sądu akt oskarżenia o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego. Może to zrobić, gdyby prokurator dwa razy odmówił wszczęcia postępowania przygotowawczego lub je umorzył. Akt oskarżenia powinien być sporządzony i podpisany przez adwokata.
Jeżeli nie wytoczono powództwa cywilnego, pokrzywdzony, a także prokurator, może aż do zakończenia pierwszego przesłuchania na rozprawie głównej zgłosić sądowi wniosek o naprawienie przez oskarżonego wyrządzonej mu szkody.
Jeśli pokrzywdzony nie zdecyduje się skorzystać z możliwości występowania w roli oskarżyciela posiłkowego, to ta decyzja jest ostateczna i jej zmiana nie będzie już możliwa.
Oskarżyciel posiłkowy popiera w sądzie prokuratorski akt oskarżenia. Jako strona może złożyć wniosek o wyłączenie sędziego, jeżeli istnieje okoliczność, która mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w sprawie.
