Redaktor robot

W poniedziałek rano czasu pacyficznego (9 godzin wcześniej od naszego) zatrzęsła się ziemia w dzielnicy Westwood W Los Angeles. Nie po raz pierwszy ani ostatni, bo zachodnie wybrzeże USA to teren sejsmiczny, ale informacja o wstrząsach szybko rozeszła się w amerykańskich mediach. Doszło do tego z dwóch powodów. Pierwszy, prozaiczny – jeden z prowadzących śniadaniowego pasma w telewizji KTLA, Chris Schauble, zarządził chowanie się pod biurko, gdy poczuł wstrząsy na antenie. Materiał rozszedł się po portalach i został sparodiowany w wieczornym programie satyrycznym popularnego w USA, Jimmy'ego Kimmela. Drugi powód, dla którego akurat ta wiadomość o trzęsieniu ziemi jest dla nas ważniejsza od innych, wynika z faktu, że komunikat napisał robot.

Informacja brzmiała normalnie. Na początku rodzaj wstrząsów, siła, dzień tygodnia, miejsce, odległość od potencjalnego epicentrum, źródło wiadomości, czas zdarzenia. Następnie dodatkowe szczegóły dotyczące odległości epicentrum od ważniejszych punktów miasta. Następnie informacja o tym, że w ciągu ostatnich 10 dni w okolicy nie dochodziło do wstrząsów większych od 3.0. Na zakończenie informacja o tym, że wiadomość stworzył algorytm.

Kto stworzył algorytm?

Twórcą zrobotyzowanego dziennikarza jest inny dziennikarz, a także programista, Ken Schwencke. Napisał program, który tworzy krótkie wiadomości dotyczące trzęsień ziemi. Jest to szczególnie przydatne w rejonie, który, jak wspominałem, trzęsie się dość często. Po technologię sięgnął LA Times, który wcześniej już korzystał z usprawnień od amerykańskich służb sejsmologicznych. Algorytm zajmuje się także informacjami kryminalnymi, ale do ich publikacji wymagany jest już nadzór człowieka. Schwencke w wywiadach przyznaje, że nie chce wyeliminować dziennikarzy, ale chodzi mu o przyspieszenie przepływu informacji. Niestety, można by się spierać, czy przypadkiem informacji nie mamy już aż nadto i co w nowej, cyfrowej rzeczywistości, mają robić dziennikarze.

Internet zmienia naszą rzeczywistość. O wiele szybciej niż byśmy tego chcieli, a już na pewno inaczej niż byśmy sobie życzyli. Nie chodzi tylko o wszechobecny „hejt", szpiegowanie i piractwo. Internet, wbrew oczekiwaniom, nie daje pracy, ale ją zabiera. W dodatku z łatwością dziecka biorącego cudze zabawki w piaskownicy. Na nic płacz i wzywanie mamy – miejsca pracy odeszły z cyber-korporacją, która bawi się w najlepsze. Jak sytuacja jawi się dla dziennikarzy?

Po pierwsze

Bycie dziennikarzem to coraz rzadziej powód do dumy. Redakcje biją się o czytelników, wygrywają w tej walce nagłówki naszpikowane tragedią. Kto nie chce przykładać do tego ręki, odpada z gry. Oczywiście na żadne podziękowania za udaną współpracę przez lata nie ma co liczyć. Po prostu dotychczasowi szefowie przestaną odpowiadać na e-maile. Standard.

Po drugie

Wszechobecna tabloidyzacja ma według niektórych być wynikiem potrzeb odbiorców, którzy to wreszcie mogą na takie treści zagłosować. Osobiście, swoimi oczami pogrążonymi w pudełkach, palcami klikającymi w najbardziej drastyczne treści, czasem poświęcanym wiadomościom drugiej kategorii. Ale ci sami ludzie wychowywali się wcześniej na Telewizji Edukacyjnej, audycjach o muzyce, chemii czy doświadczeniach fizycznych przeprowadzanych na ekranie, w czasach, gdy nie trzeba było ze wszystkiego robić show, by przyciągnąć widza. Trudno mówić o zmianie indywidualnych potrzeb. To bardziej kwestia nieskończonej personalizacji sieci, która z każdym rokiem, a nawet miesiącem, coraz bardziej przewiduje nasze zachowania. I to na podstawie takich przewidywań podsuwa nam materiały, zawężając to, co moglibyśmy mieć do dyspozycji. Dochodzi do paradoksalnej sytuacji, w której, siedząc przed komputerem, mając na kilka kliknięć od naszego nosa możliwość nauki każdego języka oraz zdobywania sprawności nawet w rozpoznawaniu śladów dzikich zwierząt na Syberii, ciasteczka tropiące nasze zachowania podsuną nam wiadomości o krwi, pocie i łzach z portalu, który wpłaci najwięcej na reklamę. Ktoś te treści musi tworzyć, a miejsce na bycie rzetelnym i do bólu kompetentnym zajmuje potrzeba kolejnego mema zdolnego pożyć kilka godzin. To także nie jest miejsce dla dziennikarza.

Po trzecie

Wreszcie, tradycyjne media na własne życzenie strzeliły sobie w stopę, zachęcając czytelników do przechodzenia do sieci. Postrzegano ją jako kolejne medium, jak kiedyś radio czy telewizję. Zauważa to w swojej najnowszej książce pt. „Internet. Czas się bać" Wojciech Orliński. W jednym z rozdziałów cytuje Roberta Levine'a z książki „Free Ride" – „jeden czytelnik gazety papierowej w USA był dla wydawcy dwa lata temu [mowa o 2009 roku – przyp. aut.] wart 539 dol. z samej tylko sprzedaży reklam. Ten sam czytelnik on-line jest wart już tylko 26 dol., bo reklama w internecie jest kilkadziesiąt razy tańsza. Oszczędność na druku i dystrybucji nie jest w stanie pokryć tej różnicy". Od momentu poszerzania się granic internetu tradycyjne redakcje ponoszą straty. Ten proces może się tylko pogłębiać, ponieważ czytelnik nie będzie w stanie wrócić do starego medium jedynie po to, by wesprzeć upadające tytuły. Dochodzi do absurdalnych sytuacji, gdy nad tygodnikiem pracuje trzyosobowy zespół, a wydawca musi dalej ciąć koszty. Zawsze przecież znajdzie się jakiś student, który zrobi za połowę ceny albo nawet przełknie bezpłatny staż. Bo do CV się przyda. Bo przecież trzeba starać się już od pierwszego roku studiów. Pogłębia to jedynie tragizm tego środowiska – oto największą wartość miałby świeżo upieczony magister z pięcioletnim doświadczeniem na stanowisku kierowniczym... W statystycznej próbie społeczeństwa znajdą się też i takie cyborgi, ale pozostała większość ludzi nie mających syntetycznego oleju w żyłach odpadnie w konkurencji. To także nie rokuje dla dziennikarza. Levine'a można zacytować za Orlińskim ponownie: „Logicznie rzecz biorąc, najgłupszą zatem rzeczą dla gazet byłoby nakłanianie czytelników, żeby porzucili wydanie papierowe na rzecz strony w internecie, na której ci sami czytelnicy stawali się od razu dwadzieścia razy mniej warci. Tymczasem dokładnie to zrobiła większość z nich".

Po czwarte