Thomas Venclova laureatem Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta 2023

Laureata wyłoniło jury, w skład którego weszli poeci, eseiści, tłumacze i wydawcy: Krystyna Dąbrowska (Polska), Edward Hirsch (USA), Michael Krüger (Niemcy), Mercedes Monmany (Hiszpania) oraz Aleš Šteger (Słowenia).

-Tomas Venclova poświęcił swoje życie literaturze i walce z autorytaryzmem. Jest największym żyjącym poetą litewskim, czołowym pisarzem wschodnioeuropejskim, jednym z ostatnich ogniw łańcucha łączącego Herberta, Miłosza i Brodskiego. Venclova, jak to ujęła Ellen Hinsey, „jest jednym z ostatnich poetów pokolenia wielkiej tradycji europejskie»” – powiedział Edward Hirsch, przewodniczący jury.

Czytaj więcej

Plus Minus

Sienkiewicz, Venclova, Mann. Litwa szlakiem literackim

Wstydliwe przyjemności, świecące chodniki, ślady Kmicica i Thomasa Manna – od Kłajpedy do Poniewieża, z tankowaniem w Suwałkach.

Tomas Venclova jest laureatem wielu nagród literackich i tytułów doktora honoris causa. Jego poezję wprowadził do języka polskiego Czesław Miłosz, publikując w 1973 na łamach paryskiej „Kultury” przekład wiersza „Rozmowa w zimie”. Utwory Tomasa Venclovy tłumaczyli potem także: Stanisław Barańczak, Zbigniew Dmitroca, Beata Kalęba, Alina Kuzborska i Adam Pomorski. Tłumaczono go na wiele języków świata, m.in. na angielski, chiński, niemiecki, włoski, szwedzki i ukraiński.

Poeta urodzony w 1937 roku na Litwie swój pierwszy tom wierszy opublikował w drugim obiegu w 1958 roku. Był blisko związany z kręgiem żyjących w ZSRR pisarzy-dysydentów, m.in. z Anną Achmatową, Borysem Pasternakiem i Josifem Brodskim. W 1977 roku jako dysydent i współzałożyciel Litewskiej Grupy Helsińskiej wybrał życie na emigracji. Wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie przez wiele lat wykładał literaturę słowiańską na Uniwersytecie Yale.

Po upadku ZSRR angażował się w życie kulturalne Litwy, działając wraz z Czesławem Miłoszem na rzecz zbliżenia Litwy i Polski.

Tomasa Venclovę wiele łączy ze Zbigniewem Herbertem. Nie tylko tłumaczył i komentował jego wiersze, , ale podobnie jak Herbert w swojej poezji często nawiązuje do historii klasycznej.

Historia i poezja są dla niego nierozdzielne. W swojej twórczości przeciwstawia się okrucieństwu i niesprawiedliwości, ale podejmując tematy trudne, nie narzuca odpowiedzi. Zachęca do odwagi myślenia.

- Cieszę się, że tegoroczna Nagroda zostanie wręczona świetnemu poecie, którego twórczość Herbert znał i cenił - mówi Katarzyna Herbert, żona Zbigniewa Herberta, założycielka Fundacji jego imienia.

Czytaj więcej

Plus Minus

"Rok 1984" - spełnione proroctwo Orwella

Powieść Orwella miała być przestrogą. Teraz traktuje się ją jak proroctwo. Dorian Lynskey w „Ministerstwie Prawdy" pisze o fenomenie popularności wciąż aktualnej dystopii.

Venclova był zaprzyjaźniony z licznymi polskimi pisarzami, w 1983 dołączył do zespołu redakcyjnego wydawanych na emigracji w Paryżu „Zeszytów Literackich”, gdzie ponad trzy dekady publikował swoje wiersze i eseje. Tłumaczył też na litewski polskich poetów, m.in. Zbigniewa Herberta, Cypriana Kamila Norwida, Czesława Miłosza i Wisławę Szymborską, i ogłosił monografię twórczości Aleksandra Wata.