Portrety wielkich rodzin i ich codzienne życie w zbiorach fotografii Janusza Przewłockiego

Na ponad 200 fotografiach w albumie „Wokół pałacu i dworu” oglądamy polskie rodziny – od Czartoryskich‚ Radziwiłłów‚ Zamoyskich‚ Lubomirskich po drobne ziemiaństwo w okresie od połowy XIX wieku aż do wybuchu II wojny.

Publikacja: 13.01.2009 00:04

Około 1870 r. Jan Sapieha i Teresa Sanguszko

Około 1870 r. Jan Sapieha i Teresa Sanguszko

Foto: Rzeczpospolita

To dokument z życia warstwy społecznej, której PRL odmówił prawa do istnienia. Kronika ślubów‚ polowań‚ podróży i codziennego życia. Zdjęcia amatorskie albo ze znanych zakładów fotograficznych. Kiedy fotografia reportażowa była nieznana‚ portret urozmaicano tzw. żywymi obrazami, stylizacją na tle sztucznych dekoracji – podróżnicy na tle Tatr, płynący łodzią‚ kuracjusze na plaży.

Cóż to za materiał dla historyka obyczaju‚ scenografa‚ kostiumografa! Świat elegancji i dobrych manier, uporządkowany‚ hierarchiczny‚ w którym dzieci słuchają rodziców. „Ta ilość ówczesnych rezydentów! Rzesza kuzynów cioteczno-ciotecznych. (...) Wystarczał byle powód‚ każde polowanie (na zające‚ lisy‚ kuropatwy‚ kaczki) ściągało bliższych i dalszych wujów i kuzynów” – pisze Janusz Przewłocki we wspomnieniach dla Karty.

Album to tylko fragment liczącej 20 tysięcy zdjęć kolekcji Janusza Przewłockiego tworzonej przez 40 lat. Na rewersach figurują szczegółowe opisy. Skompletowanie podpisów do zdjęć, na których jest 50 osób‚ zajmowało lata. Zdobywał zdjęcia od rodziny‚ znajomych‚ kupował na aukcjach. „U osiemdziesięcioletnich staruszek przesiadywałem nieraz godzinami‚ uzupełniając podpisy‚ śledząc koligacje. Kilkakrotnie starsze panie mówiły mi: „Ta paczka była przygotowana do spalenia‚ bo już nikt z młodych nie interesuje się pradziadami. Wyrzucą to na śmietnik (...)”.

Janusz Przewłocki urodził się w majątku Mordy pod Siedlcami. Jego ojciec‚ Henryk, pochodził z ziemiańskiej rodziny‚ matka‚ Karolina z Hutten-Czapskich, była siostrą Józefa Czapskiego. Życie w Przyłukach (obecnie przedmieściu Mińska Białoruskiego), gdzie wychowywali się Czapscy‚ opisała Maria Czapska we wspomnieniach „Europa w rodzinie”.

Janusz wychował się wraz z sześciorgiem rodzeństwa w dworze w Mordach‚ skąd z nastaniem komunizmu został z całą rodziną wygnany.

Ojca Sowieci wywieźli do obozu w Borowiczach‚ gdzie zmarł w 1946 roku.Janusz Przewłocki był redaktorem i wydawcą serii polskich pamiętników z XVIII – XX wieku, współpracował z paryską „Kulturą” i z opozycją demokratyczną w latach 70. i 80., współtworzył Archiwum Wschodnie, przewodniczył Komisji Historycznej Związku Sybiraków, stworzył serię książkową „Wspomnienia Sybiraków”.

Publikacji tego pięknego albumu nie doczekał. Zmarł w lipcu 2007 roku. Ale gigantyczna praca, którą wykonał ten niedzisiejszy samotnik‚ nierobiący nic dla efektu‚ dla kariery ani dla pieniędzy – z pewnością zostanie doceniona. Bo ocala pamięć świata‚ który zaginął na zawsze.

Literatura
„James” zrobił karierę na świecie. W rzeczywistości zakatowaliby go na śmierć
Literatura
Silesius, czyli poetycka uczta we Wrocławiu. Gwiazdy to Ewa Lipska i Jacek Podsiadło
Literatura
Jakub Żulczyk z premierą „Kandydata”, Szczepan Twardoch z „Nullem”, czyli nie tylko new adult
Literatura
Epitafium dla CK Monarchii: „Niegdysiejsze śniegi” Gregora von Rezzoriego
Literatura
Percival Everett „dopisał się” do książki Marka Twaina i zdobył Nagrodę Pullitzera